De zaak Dotterbloem
In december 2011 is naar de toenmalige Minister van Veiligheid en Justitie en de Rijksrecherche een anonieme brief gestuurd. In deze brief worden een ambtenaar van Defensie en drie ambtenaren van de politie met naam genoemd en beschuldigd van corruptie. Die corruptie zou betrekking hebben op de rol die zij zouden hebben bij de levering van voertuigen voor de politie en Defensie. In december 2012 is de Rijksrecherche met een strafrechtelijk onderzoek gestart. In het onderzoek Dotterbloem stonden 11 verdachten terecht voor corruptie, 6 ambtenaren en 5 burgers.
Hoofdverdachte
De 65-jarige hoofdverdachte werkte als beleidsmedewerker mobiliteit defensie c.q. wagenparkbeheerder bij het Ministerie van Defensie. De werkzaamheden van de verdachte bestonden o.a. uit het bestellen van grote aantallen voertuigen en auto’s voor bewindslieden en andere hooggeplaatste ambtenaren bij Defensie. Hij was een ervaren ambtenaar met een groot netwerk. De verdachte bekleedde een unieke sleutelpositie binnen Defensie. Hij beheerde het wagenpark en voerde o.a. taken uit voor Defensie die geheimhouding vereisten.
De rechtbank acht bewezen dat de ambtenaar zich jarenlang heeft laten omkopen door de autobranche. Zo kon hij een auto leasen tegen niet-marktconforme voorwaarden en had hij brandstofpassen in gebruik waarmee hij zijn privéauto voltankte. Ook ging hij in op uitnodigingen van de autobranche voor reizen, die niet productgerelateerd waren. De verdachte heeft zich daarmee als ambtenaar van het Ministerie van Defensie meerdere keren schuldig gemaakt aan passieve ambtelijke omkoping.
Daarnaast heeft hij het ambtsgeheim geschonden. De verdachte heeft ongeoorloofd documenten aan derden versterkt. Dat terwijl men van een ambtenaar mag verwachten dat hij vertrouwelijk met deze stukken omgaat. Gezien de ernst van de feiten kan niet anders worden gereageerd dan met het opleggen van een gevangenisstraf van 12 maanden.
Verwijtbare naïviteit
De rechtbank verwijt de vijf andere veroordeelde verdachten (ambtenaren) naïef te zijn geweest in hun functie als ambtenaar. Wanneer de autobranche weet dat je ambtenaar bent, mag je als ambtenaar geen persoonlijk voordeel bedingen. Bij auto-aankopen en -verkopen ga je een grens over wanneer je zinspeelt op je rolals ambtenaar. Je behoort te weten dat je die grens niet mag overschrijden.
Vertrouwen in openbaar bestuur
Voor een goed functioneren van de democratische rechtstaat is fundamenteel dat burgers vertrouwen hebben in het openbaar bestuur. Integriteit van ambtenaren en de overheid staat hoog op de politieke agenda; het maatschappelijk belang van een onkreukbare overheid is immers groot. De samenleving moet er zonder meer op kunnen vertrouwen dat met overheidsgezag beklede personen dat gezag niet misbruiken ten behoeve van hun eigen belang.
Dit vertrouwen wordt beschaamd indien personen die bij de overheid werkzaam zijn, zich niet integer gedragen. Dat is het geval als persoonlijke en zakelijke belangen door elkaar gaan lopen. Juist van deze personen wordt, naast loyaliteit en inzet voor de publieke zaak, neutraliteit verwacht: handelen zonder aanzien des (rechts)persoons. Tegen ambtenaren die het vertrouwen in het openbaar bestuur schaden, moet dan ook doeltreffend en passend strafrechtelijk worden opgetreden.
Straffen
De straffen zijn: 12 maanden gevangenisstraf voor de hoofdverdachte; 150 uur taakstraf voor de oud-politieambtenaar; 40 uur taakstraf voor de oud-medewerker van de auto-importeur, een voorwaardelijke taakstraf van 40 uur voor de oud-politieambtenaar; een voorwaardelijke taakstraf van 40 uur voor twee oud-defensieambtenaren. Vijf andere verdachten zijn vrijgesproken van de verdenkingen.
Grote impact
De zaak heeft een grote impact op het leven van de verdachten gehad. De meeste verdachten raakten hun baan kwijt. De lange duur van de zaak zorgde bij veel verdachten voor psychische problemen en gezondheidsklachten. De rechtbank heeft dit meegewogen bij het bepalen van de strafmaat.