Dit blijkt zaterdag uit landelijk representatief onderzoek van I&O Research, in samenwerking met de Volkskrant, onder 1.456 Nederlanders van 18 jaar en ouder, zo meldt I&O Research.
Kiezers oordelen over een aantal belangrijke politieke kwesties anders dan in 2010, vlak voordat Mark Rutte zijn eerste kabinet (van VVD, CDA en gedoogsteun van de PVV) formeerde. Kiezers zijn op sociaaleconomische onderwerpen nog steeds overwegend links georiënteerd en op sociaal-culturele issues overwegend conservatief ingesteld. Dat is ook in 2016 zo.
AOW-leeftijd en bezuinigingen zorg
Maar kiezers zijn duidelijk niet tevreden over een aantal grote operaties die de laatste twee kabinetsperiodes zijn doorgevoerd. Een meerderheid van de kiezers zou de verhoging van de AOW-leeftijd naar 67 jaar en de bezuinigingen in thuis-, ouderen- en jeugdzorg het liefst terugdraaien; twee derde wil af van het eigen risico in de zorg; de weerstand tegen marktwerking in zorg en onderwijs is toegenomen; men wil niet nog meer asfalt om de files tegen te gaan, maar wel meer investeringen in duurzame energie.
En Nederlandse kiezers lijken het buitenland herontdekt te hebben: Nederland zou nu – duidelijk meer dan in 2010 – meer moeten bijdragen aan internationale vredesoperaties en niet nog meer bezuinigen op ontwikkelingssamenwerking. Op kunst en cultuur wil men – anders dan in 2010 – niet verder bezuinigen.
Nivellering inkomen, maar minder sterk dan in 2010
Ook andere verschuivingen komen wellicht voort uit effecten van het kabinetsbeleid, waarbij dit beleid de behoefte aan verandering iets heeft getemperd. Kiezers zijn nog steeds vaak voorstander van nivelleringsmaatregelen, maar in minder sterke mate dan in 2010. Hoewel een causaal verband niet vast te stellen is, zou dit veroorzaakt kunnen zijn door maatregelen van het kabinet Rutte II die een nivellerend effect beoogden.
Integratie en immigratie: ambivalente kiezers
Met betrekking tot het samenleven tussen autochtone en allochtone inwoners, tussen moslims en niet-moslims laten Nederlanders een tweeledig beeld zien. Een beeld van tolerantie, maar wel volgens de Nederlandse mores. In principe hebben moslims volgens de Nederlandse kiezers dezelfde rechten en plichten als christenen, maar driekwart (73%) vindt wel dat moslims en andere etnische minderheden zich ’volledig moeten aanpassen aan de Nederlandse manier van leven’. Dit is zelfs nog toegenomen ten opzichte van 2010 (was 67%).
Alle moskeeën hoeven van doorsnee Nederland zeker niet dicht (slechts 22% vindt van wel), maar in publieke functies ziet men liever geen hoofddoekjes (45%) en zeker geen gezichtsbedekkende kleding (85%).
Een meerderheid van de Nederlanders wil liever geen arbeidsmigranten uit Oost-Europa ontvangen, maar over de vraag of laaggeschoolde migranten mogen worden toegelaten, zijn Nederlanders verdeeld. Per saldo is men hier in 2016 niet in meerderheid tegen, wat in 2010 nog wel het geval was (toen vond 50% dat Nederland geen laaggeschoolde migranten meer moest toelaten, nu is dat nog 36%).
Iets meer tevredenheid over kabinet-Rutte
Iets meer dan de helft van de kiezers (53%) is ontevreden over het kabinetsbeleid van Rutte II: ruim vier op de tien Nederlanders (44%) zijn tevreden over ‘wat het huidige kabinet-Rutte (VVD, PvdA) in de afgelopen jaren heeft gedaan’. Dit is een verbetering ten opzichte van een half jaar geleden, toen nog 36 procent tevreden was.
PVV en VVD gaan nek-aan-nek
De toegenomen tevredenheid met het kabinetsbeleid vertaalt zich niet of nauwelijks naar zetelwinst voor VVD en PvdA. De VVD levert 13 zetels in ten opzichte van 2012, de PvdA 19. Ten opzichte van de laatste I&O-peiling (juni) is de VVD stabiel (nu 28 zetels, plus 1) en wint de PvdA iets terug (19 zetels, plus 3).
Als er vandaag verkiezingen voor de Tweede Kamer zouden worden gehouden, zouden de VVD (28 zetels) en de PVV (27 zetels) nek-aan-nek gaan om de grootste partij van Nederland te worden. Rekening houdend met statistische nauwkeurigheidsmarges (2 à 3 zetels) zijn beide partijen ongeveer even groot.
De PvdA is momenteel de derde partij met 19 zetels, waarna een peloton van SP, GroenLinks, CDA en D66 volgt met elk 13 of 14 zetels. 50 Plus staat momenteel op 9 zetels, 3 meer dan in de vorige peiling. Nieuwkomer VNL, met Jan Roos als beoogd lijsttrekker, zou op dit moment twee zetels krijgen.