Het is het eerste onderzoek waarin de praktijk van gedwongen uithuisplaatsingen en terugplaatsingen van kinderen zo grondig onder de loep wordt genomen. In opdracht van het WODC analyseerden juristen en pedagogen van de Universiteit Leiden de dossiers van honderden kinderen die in 2018 door de kinderrechter uit huis werden geplaatst (‘gedwongen uithuisplaatsingen’). De onderzoekers volgden de kinderen tot eind 2023.
Al jaren uiten wetenschappers, politici en de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd hun zorgen over de vraag of jeugdbeschermers wel genoeg doen om kinderen na een uithuisplaatsing te herenigen met hun gezin. 'Mensen- en kinderrechten zijn duidelijk: een kind moet na uithuisplaatsing zo snel mogelijk weer worden herenigd met zijn ouders als de thuissituatie dat toelaat', zegt Mariëlle Bruning, hoogleraar Jeugdrecht, de hoofdonderzoeker van dit rapport. 'Uit ons onderzoek blijkt dat 39 procent van de kinderen die uit huis zijn geplaatst, is teruggeplaatst bij de ouders. Van deze kinderen werd een op de vier binnen een paar jaar opnieuw uit huis geplaatst.'
Spoeduithuisplaatsing gebeurt vaak
Bij 43 procent van de kinderen die uit huis werden geplaatst, gebeurde dat op basis van een spoedmachtiging door de rechter. De spoeduithuisplaatsing is een crisismaatregel die doorgaans op dezelfde dag aan de rechter wordt verzocht en uitgevoerd. De rechter hoort de ouders en kinderen niet vooraf, maar pas na de uithuisplaatsing.
Voor ouders en kinderen komt deze beslissing meestal onverwachts, waardoor zij niet voorbereid zijn op een uithuisplaatsing. Dit wordt vaak als zeer ingrijpend ervaren, omdat er plotseling afscheid moet worden genomen. ‘Dit cijfer is heel hoog en wij vinden dat het aantal spoeduithuisplaatsingen echt omlaag moet’, zegt Bruning. ‘Deze maatregel heeft een grote impact op ouders en kinderen en wringt al snel met het fundamentele recht op gezinsleven.’