Ook in de jaren daarvoor liepen de prestaties terug. Deze trend zet zich al 20 jaar voort. Nu komen er jaarlijks 3.500 leerlingen van de basisschool die na acht jaar les niet goed kunnen lezen. De leerlingen zijn laaggeletterd, een niveau net boven analfabeet. In 2017 daalde het aantal leerlingen dat op streefniveau kon lezen van 76 procent naar 65 procent.En het aantal leerlingen dat de basisschool laaggeletterd verlaat is gestegen van 1,4 naar 2,2 procent. Daarnaast bereiken zo'n 13.00 kinderen bij lange na niet het vereiste rekenniveau. Deze conclusie meldt de Inspectie van het Onderwijs in haar jaarverslag. De Inspectie heeft nog geen verklaring voor de sterke daling. In het AD zegt een woordvoerder: 'We dachten eerst bijvoorbeeld dat de groep laaggeletterde asielzoekerskinderen waren, maar die zijn buiten beschouwing gelaten in dit onderzoek.'
Leerlingen presteren steeds minder dan vroeger
In tegenstelling tot vrijwel alle andere landen presteren leerlingen in Nederland steeds iets minder dan vroeger. Daling en stagnatie zijn ook te zien in landelijke studies naar prestaties van basisschoolleerlingen in taal, rekenen, cultuureducatie, natuur en techniek en bewegingsonderwijs. De gestage daling en stagnatie van de prestaties in het funderend onderwijs is uniek en reden tot zorg. Wel zijn Nederlandse leerlingen gemiddeld goed opgeleid en ze vinden snel een baan. Dit is vooral ook een verdienste van het beroepsonderwijs. Een van de belangrijkste ontwikkelingen die de inspectie signaleert is ook dat het aantal Nederlandse toptalenten daalt: er zijn steeds minder leerlingen die uitblinken in een bepaald vak.
Zorgelijk maar niet verrassend
Inspecteur-generaal Monique Vogelzang in de Volkskrant: 'Gemiddeld genomen doet Nederland het goed. Maar als je op de lange termijn kijkt, zie je dat we langzaam afglijden. Daar maak ik me zorgen om.' De PO-raad van basisschoolbesturen noemt het rapport op zijn beurt 'zorgelijk, maar niet heel verrassend.' In de Volkskrant zegt voorzitter Rinda den Besten: 'We staan voor flinke uitdagingen: een tekort aan bekostiging en een groeiend lerarentekort door te lage salarissen.' Scholen worstelen volgens de voorzitter bovendien met een overladen lesprogramma. 'Ondanks dat, moeten we ook naar onszelf kijken wat we beter moeten doen.'