Zingeving essentieel in GGZ voor mentaal welzijn
Geestelijk verzorgers in opleiding worden bij zingeving en levensvragen vooral levensbeschouwelijk en religieus getraind. Maar hoe verhouden zij zich tot mensen, en specifiek jongvolwassenen, die seculier zijn? Bijzonder hoogleraar Anke Liefbroer pleit voor meer aandacht voor andere vormen van zingeving in de geestelijke verzorging en ggz, óók los van religieuze kaders. ‘Zingeving verdient meer aandacht in ons denken over mentale gezondheid,’ betoogt zij. Zij wil meer verbinding tussen psychiatrie en theologie op dit vlak.
Bijna de helft van de studenten en een derde van de jongvolwassenen kampt met psychische klachten. Toegenomen psychische stress, maar ook afnemende aandacht voor of ruimte in de samenleving voor lijden en zingeving kunnen oorzaken daarvoor zijn.
Jongvolwassenen, vaak niet religieus opgevoed, zoeken alternatieve bronnen van betekenis. Maar geestelijk verzorgers worden in hun opleiding het meest getraind in het begeleiden bij zingeving en levensvragen in relatie tot religie of levensbeschouwing. Veelgebruikte modellen voor geestelijke verzorging richten zich bijvoorbeeld op het verbinden van het verhaal van de cliënt met het verhaal van God. Om zo goed mogelijk aan te sluiten op de belevingswereld van cliënten, benadrukt Liefbroer de noodzaak om zingeving ook los van religieuze kaders te onderzoeken.
Liefbroer ziet een kloof tussen psychiatrie/ psychologie en theologie/ religiewetenschappen. Die wil ze juist verbinden en daarvoor zet ze twee onderzoekslijnen op. De eerste focust op zingeving onder niet-religieuze jongvolwassenen en hoe die hun psychische gezondheid beïnvloedt. De tweede onderzoekt hoe professionals in de geestelijke gezondheidszorg begeleiding van zingeving in de praktijk vormgeven en ontwikkelen, met bijzondere aandacht voor samenwerking tussen psychologen, psychiaters en geestelijk verzorgers.
Zij geeft invulling aan de leerstoel in de geest van psychiater dr. Anna Terruwe, die religie en geestelijke gezondheidszorg met elkaar wist te verenigen. ‘Voor Terruwe was aandacht voor zingeving geen luxe, maar een noodzaak in de zorg voor mentaal welzijn,’ benadrukt Liefbroer. ‘Onderzoek, theorievorming en praktische handvaten zijn nodig om te weten hoe je dat doet, juist in een samenleving waarin zingeving geen vanzelfsprekende plaats inneemt.’