Leidse biologen ontrafelen eerste twee slangengenomen

Zij publiceerden 2 december hun bevindingen in twee artikelen in het toonaangevend blad PNAS. Vonk deed het onderzoek met financiering uit het NWO Rubicon programma.

Genoom
Het genoom is de complete verzameling genetisch materiaal in een cel. Het onderzoek wijst er onder andere op dat de koningscobra zich voortdurend ontwikkelt om zijn prooien - die resistenties tegen het slangengif ontwikkelen - te slim af te zijn. 

'Er is een evolutionaire wapenwedloop gaande tussen de slang en zijn prooi, dus is er een grote druk voor de slang om het gif steeds sneller en effectiever te laten werken', zegt Vonk over de koningscobra.

Grote selectiedruk
De onderzoekers ontdekten in het complexe slangengifmengsel de eiwitten die belangrijk zijn bij het vangen van de prooi en onder grote selectiedruk staan. Uit het onderzoek blijkt ook dat de gifgenen in het evolutionair verleden op andere plekken gebruikt werden in het slangenlichaam  zoals in de maag, hart, lever, bloedcellen, geslachtsorganen.

Natuurlijke biowapens
Genen met niet giftige functies kunnen worden 'aangezet' in de gifklier. Vaak gaat dat gepaard met de duplicatie van een gen, waardoor beiden blijven bestaan en de kopie gebruikt wordt in de gifklier. 

Maar soms wordt een gen met een niet giftige functie 'gekaapt' door de gifklier. In beide gevallen kan zo'n eiwit zich in de loop van de tijd ontwikkelen tot giftig. 'Onze resultaten geven een uniek inzicht in de evolutie van een van 's werelds meest geavanceerde natuurlijke bio-wapens', aldus Vonk.

Nieuwe medicijnen en vaccins
De bevindingen uit dit onderzoek kunnen bijdragen aan de ontwikkeling van nieuwe medicijnen. Ook bieden ze aanknopingspunten om vaccinaties te ontwikkelen tegen slangenbeten, die jaarlijks nog 150.000 doden eisen.