Onderzoekers van de Universiteit Utrecht maakten de eerste sink or source-wereldkaart die bijvoorbeeld gebruikt kan worden bij keuzes waar te investeren in organische koolstofopslag in de zee. Hun paper verscheen op 21 juni in Nature Geosciences.
Organisch koolstof kan worden opgeslagen onder sediment. Foto: Jonathan Filskov
Koolstofopslag in sediment
Planten zetten koolstof uit de lucht om in vast materiaal. Wanneer een plant sterft, komt dit koolstof weer vrij in de lucht. Maar het komt ook voor dat een dode plant in zee terecht komt doordat deze bijvoorbeeld wordt meegevoerd door een rivier. Wanneer het plantmateriaal in zee bedolven wordt door sediment, komt de koolstof niet vrij in de lucht en wordt het in het sediment opgeslagen.
Blue carbon
Per jaar wordt er wereldwijd zo’n 300 miljoen ton koolstof begraven onder sediment. Dit koolstof komt niet alleen van plantenmateriaal, maar ook uit bodems, geërodeerde stenen, algen, zeewier en dierlijk materiaal. Koolstofopslag in de oceaan heet ook wel blue carbon.
Niet al de koolstof dat in de zee komt, wordt onder sediment begraven.
In theorie zou dit systeem – de aanwas van plantenmateriaal en de opslag in sediment – in evenwicht moeten zijn, een ‘neutraal’ systeem. “In de werkelijkheid ligt het wat ingewikkelder,” vertelt dr. Junjie Wang, universitair docent aan de Universiteit Utrecht en coauteur van het nieuwe paper. “Niet al de koolstof dat in de zee komt, wordt onder sediment begraven en een deel van de algenproductie in de zee wordt ook begraven.” Zo kan de plek tussen rivier en open oceaan een koolstofsink of -source worden, afhankelijk van welke koolstof wordt begraven.
Het verschil in leeftijd van organische koolstof in de Amazone-delta en de oceaan. Jonge koolstof wordt aangeleverd en oude koolstof wordt begraven. Bron: Wang et al. 2024.
Oud of jong
De leeftijd van het koolstof beïnvloedt of de plek een source of sink wordt, blijkt uit het nieuwe onderzoek. Wanneer rivieren jonge koolstof aanleveren in een oceaan en oud koolstof wordt begraven, is deze plek een koolstofbron. Dit gebeurt bijvoorbeeld in de delta’s van de Amazone en Mississippi. Wang: “In dit soort delta’s wordt de organische koolstof van het land omgezet in CO2 en uitgestoten naar de atmosfeer.” Omgekeerd slaat een plek koolstof op wanneer een aanwas van oud koolstof aankomt in een gebied terwijl jonge koolstof opgeslagen wordt in het sediment, zoals bijvoorbeeld aan de Zuid-Afrikaanse kust.
Wereldkaart
De onderzoekers maakten een wereldkaart waar de verschillende leeftijden van organisch koolstof langs de kusten te zien zijn. “Dit is de eerste keer dat deze soort data van zowel rivieren als oceanen op deze manier zijn samengevoegd,” vertelt Jack Middelburg, hoogleraar aan de Universiteit Utrecht en coauteur van het paper. “Deze kaart kan worden gebruikt door beleidsmedewerkers en mensen die werken met blue carbon om te kijken waar het beste projecten gestart kunnen worden om de huidige koolstofopslag te behouden of meer vast te leggen.”