Was u van plan om deze zomer naar het buitenland te gaan? Hou er dan rekening mee dat talloze planten van onze reislust profiteren om zélf exotische oorden op te zoeken. Deze zogenaamde exoten (soorten die door de mens ergens op de wereld worden geïntroduceerd waar ze niet thuishoren) zijn specialisten in het ongemerkt meeliften: hun zaden haken vast aan onze kleren, of verstoppen zich in de modder aan onze schoenzolen of autobanden.
In zijn doctoraat bracht Jonas Lembrechts (Universiteit Antwerpen) aan het licht dat die exoten, eens ter plaatse, nog steeds profiteren van de mens. Lembrechts: “Eens die exotische soorten door de mens ter plaatse zijn gebracht, maken ze met plezier gebruik van menselijke structuren zoals wegen en paden om – net als wij – in een mum van tijd natuurgebieden binnen te geraken.”
Lembrechts en zijn collega’s bestudeerden dit fenomeen in berggebieden over de hele wereld. “We zien dat wegbermen en paden in de bergen totaal andere soorten herbergen dan de onverstoorde natuur,” legt hij uit. “Het zijn daarenboven niet enkel die exoten die de weg gebruiken om zich te verplaatsen, we vonden ook talloze inheemse soorten langs wegen en paden, honderden meters hoger of lager dan waar ze normaal voorkomen.”
Blijf op het juiste pad
Naast het drukke transport van plantenzaden door de mens blijken het vooral de unieke groeicondities in wegbermen en langs paden te zijn die het hele systeem door elkaar schudden. De menselijke verstoring die onvermijdelijk optreedt langs wegen en paden, creëert heel lokaal dan ook omstandigheden die planten normaal op die plaats nooit zouden vinden. Zo is het bijvoorbeeld veel warmer in wegbermen dan in onverstoorde natuur. Voor planten van bij ons die zich hoog in de bergen willen vestigen, kunnen die enkele graden opwarming cruciaal zijn.
Met de zomervakantie voor de deur wil Lembrechts dus vooral een waarschuwing geven: “Blijf zoveel mogelijk op de paden als je op reis een wandeling maakt. Het effect van die menselijke verstoring op de plantenwereld is zo groot, dat één wandelaar al een verschil kan maken. Blijven we echter allemaal op het juiste pad, kunnen we de veranderingen gemakkelijk binnen de perken houden.”