Gevangene krijgt wel of geen privileges afhankelijk van zijn gedrag

Goed gedrag beloond
Het gedrag van gedetineerden bepaalt vanaf vandaag voor welke activiteiten hij in aanmerking komt. Gedetineerden die zes weken lang op alle onderdelen van een lijst met gedragsregels positief scoren, komen in aanmerking voor promotie naar een ‘plusprogramma’.

Ongewenst gedrag
Bij ongewenst gedrag volgt degradatie naar het basisprogramma. Het plusprogramma omvat 48 uur aan activiteiten per week en wordt niet aangeboden in huizen van bewaring.

Daarmee is het plusprogramma wat betreft het aantal uren gelijk aan het huidige gevangenisregime. Het basisprogramma omvat 43 uren aan activiteiten en is daarmee een versobering ten opzichte van het huidige regime.

Het promotie/degradatiemodel volgt uit de ‘Regeling selectie, plaatsing en overplaatsing van gedetineerden in verband met de invoering van promoveren en degraderen van gedetineerden’ die vandaag in werking treedt en door staatssecretaris Teeven van Veiligheid en Justitie in de Staatscourant is gepubliceerd. Door de invoering van het promotie/degradatiesysteem wordt het nemen van eigen verantwoordelijkheid door gedetineerden beloond.

Promotie of degradatie volgt op basis van een stoplichtmodel: groen (gewenst) gedrag betekent promoveren. Oranje (dit-kan-beter) en rood (ongewenst) gedrag leiden in principe beide tot niet promoveren of juist tot degraderen.

Rood gedrag is grensoverschrijdend en kan daarnaast nog disciplinair worden bestraft. Bij oranje gedrag is de beoordelingsvrijheid van de directeur echter groter om de situatie in zijn context te beoordelen. Gedetineerden die in een uitgebreid- of extra beveiligde inrichting of afdeling (waaronder de terroristenafdeling) verblijven, komen niet in aanmerking voor het promotie/degradatiesysteem.

Werking
Gedetineerden starten bij binnenkomst in detentie in het basisprogramma. Als een gedetineerde zich zes weken lang houdt aan alle ‘groene’ gedragsregels kan de directeur van de inrichting besluiten tot promotie naar het plusprogramma.

Het plusprogramma is het basisprogramma, aangevuld met vijf uur aan extra activiteiten per week zoals meer onderwijs en bezoek, arbeid met meer vrijheden en verantwoordelijkheden (zoals de groenvoorziening) of gedragsinterventies.

En waar gedetineerden nu tussen de activiteiten door buiten de cel mogen verblijven, gaan ze in het basisprogramma achter de deur. Bovendien komen alleen gedetineerden in het plusprogramma in aanmerking voor plaatsing in een (zeer) beperkt beveiligde inrichting.

Gewenst gedrag
Als gewenst (groen) gedrag geldt onder andere:
Geen drugsgebruik
Hygiëne in acht nemen(cel en lichaam schoonhouden)
Bereid zijn mee te werken aan herstelgerichte detentie, zoals het aangaan van gesprekken met slachtoffers (als de slachtoffers hier behoefte aan hebben)
Beleefd gedrag
Bereid zijn tot betalen van openstaande boetes en vorderingen

Ongewenst gedrag
Als een gedetineerde echter ongewenst (rood) gedrag vertoont, besluit de directeur in beginsel tot onmiddellijke degradatie uit het plusprogramma. Als ongewenst gedrag geldt onder andere:
Bezit van drugs, wapens of mobieltjes
Het weigeren van plaatsing op een tweepersoonscel
Het weigeren van visitatie
Asociaal gedrag
Vernieling

Personen die door een verstandelijke beperking of een ziekelijke stoornis niet in staat zijn aan bepaalde gedragsregels te voldoen, kunnen onder omstandigheden toch in aanmerking komen voor promotie als zij de bereidheid tonen tot verbetering.