Een team onderzoekers onder leiding van de Universiteit Utrecht en het Zwitserse Paul Scherrer Institute heeft een stof ontwikkeld die zenuwcellen beschermt tegen het zeer giftige botulinetoxine. Het antigif kan mogelijk leiden tot een middel tegen de ziekte botulisme of om mensen te beschermen tegen biologisch wapens gebaseerd op het gif.
Biologische wapens
Botulinetoxine is de meest giftige stof voor zover bekend. Het verlamt de zenuwen die de spieren aansturen, die hierdoor verslappen. Ca. 15 nanogram van de stof is voor de mens al dodelijk en het gif behoort daarom tot de meest gevaarlijke klasse biologische wapens.
Verlamming
Botulinetoxine veroorzaakt botulisme, een zeldzame maar ernstig verlammende ziekte waaraan vooral watervogels en vissen sterven. De stof is vooral bekend onder de naam botox dat in zeer kleine hoeveelheden gebruikt wordt tegen rimpels. Ook wordt botulinetoxine therapeutisch gebruikt tegen onder andere migraine, spasticiteit en overmatig zweten.
Onschadelijk gemaakt
De wetenschappers brachten de chemische structuur van botulinetoxine en zijn receptor in kaart. Met deze kennis ontwikkelden ze een stof die de werking van de toxine remt. In het Utrechtse lab is vervolgens de werkzaamheid van deze stof getest op gekweekte zenuwcellen. “Onze stof voorkomt dat de toxine wordt opgenomen in zenuwcellen”, zegt Josta Kevenaar, celbioloog aan de Universiteit Utrecht. “Daardoor kan het vervolgens geen schade aanrichten.”
Toepassingen
De beschermende stof die de onderzoekers gevonden hebben, is interessant voor een aantal toepassingen. “Op basis van onze vinding kan wellicht een antigif worden ontwikkeld om mensen preventief te beschermen tegen het gevaarlijke botulinetoxine”, zegt Casper Hoogenraad, hoogleraar Celbiologie aan de Universiteit Utrecht. “Ook zou onze stof doorontwikkeld kunnen worden om bestaande medische en cosmetische toepassingen van botulinetoxine te verbeteren.”
De onderzoeksresultaten verschijnen in het toonaangevende tijdschrift Nature.