Ouderen van boven de 60 jaar
Door elke vier weken een hersenscan te maken bij ruim vijftig ouderen wisten de Nijmeegse onderzoekers voor het eerst het beloop van micro-infarcten in de hersenen zichtbaar te maken.
Kleine herseninfarcten
Schade aan de kleinste bloedvaten in de hersenen (cerebral small vessel disease) is de belangrijkste vasculaire oorzaak van dementie en de oorzaak van ongeveer een vijfde van alle herseninfarcten en hersenbloedingen wereldwijd. Onderzoek naar het ziekteproces in de kleinste bloedvaatjes is belangrijk om de ziekten beter te begrijpen en eventueel te kunnen behandelen. Het probleem is, dat die bloedvaatjes zó klein zijn, dat ze zelfs met de sterkste MRI scanner niet gedetailleerd in beeld zijn te brengen.
MRI-scan van hersenschors
'Daarom bestuderen we small vessel disease aan de hand van hersenafwijkingen waarvan we denken dat die het directe gevolg zijn van de ziekte', zegt onderzoekster Annemieke ter Telgte. 'Met de MRI brengen we dan micro-infarcten in de hersenschors in beeld, die kleiner zijn dan vijf millimeter. We vinden dergelijke afwijkingen bij tientallen procenten van alle mensen boven de zestig. Maar hoe deze hele kleine infarcten precies ontstaan is niet bekend.'
Uit beeld verdwenen
Onderzoekers van het Radboudumc beschrijven nu in JAMA Neurology de rol van acute, hele kleine doorbloedingsstoornissen bij het ontstaan van deze micro-infarcten. Met een speciale MRI-scan konden ze doorbloedingsstoornissen detecteren die niet ouder zijn dan vier weken. Die techniek gebruikten ze bij 54 mensen boven de 60 jaar. Gedurende 10 maanden maakten de onderzoekers elke 4 weken een MRI scan van hun hersenen. Zo probeerden ze de acute doorbloedingsstoornissen die optraden, te koppelen aan het ontstaan van schade aan de hersenen.
Wel micro-infarcten maar geen klachten
Ter Telgte: 'We zagen dat 35 procent van deze mensen al eens ooit zo’n klein herseninfarct had gehad. Tijdens het onderzoek vonden we 21 nieuwe, acute doorbloedingsstoornissen bij 7 van de 54 deelnemers. Maar niemand van hen had klachten of last van nieuwe neurologische symptomen! Ook opvallend was, dat geen enkel micro-infarct nog zichtbaar was op de MRI-scans die daarna werden gemaakt. Micro-infarcten lijken voor een MRI voorlopig alleen maar zichtbaar in de acute fase, na vier weken zijn ze letterlijk weer uit beeld verdwenen.'
Link met hersenschade
Neuroloog FrankErik de Leeuw, die het onderzoek coördineerde: 'Ons onderzoek toont aan dat acute doorbloedingsstoornissen ‘op millimeter niveau’ vaak voorkomen in de hersenschors van ouderen. Op basis van microscopisch onderzoek van hersenen van overleden 65plussers weten we ook dat die micro-infarcten heel vaak voorkomen. Ook micro-infarcten die veel kleiner zijn dan die vijf millimeter. Daarom denken we dat er wel degelijk beschadigingen in de hersenen ontstaan door die acute doorbloedingsstoornis, maar dat ze met de huidige MRI technieken (nog) niet zichtbaar kunnen worden gemaakt.'
Gecombineerd MRI en microscopisch onderzoek van hersenen
Als acute doorbloedingsstoornissen inderdaad een rol spelen bij het ontstaan van hele kleine infarcten, dan opent dat wegen naar nieuw onderzoek voor de behandeling daarvan, en de effecten daarvan op dementie. De onderzoekers zijn nu bezig om, met gecombineerd MRI en microscopisch onderzoek van de hersenen van overledenen, de link tussen doorbloedingsstoornissen en hersenschade definitief aan te tonen.