In totaal registreerde de politie vorig jaar 14.802 meldingen van seksuele delicten. Dat zijn bijna 800 meldingen meer dan in 2023 (14.015 meldingen). De eerste helft van 2024 ontving de politie verhoudingsgewijs minder meldingen van seksuele misdrijven dan normaal. Vanaf juli 2024 laten de cijfers echter een duidelijke stijging zien. In de maanden juli tot en met december 2024 was het meldingspercentage 16 procent hoger dan voorgaande jaren in diezelfde periode. ‘Het was zelfs drukker dan in 2022, het piekjaar na de onthullingen rond onder andere The Voice of Holland’, vertelt Caroline Monster, hoofd van het Landelijk Expertiseteam Seksuele misdrijven.
Wet Seksuele Misdrijven
Op 1 juli 2024 trad de Wet seksuele misdrijven (WSM) in werking. Een belangrijk onderdeel van deze wet is de wijziging van het aanrandings- en verkrachtingsdelict. Daarbij staat niet langer meer de dwang centraal, maar het ontbreken van de wil. Iemand is al strafbaar als diegene weet of behoort te weten dat de ander geen seks wil, maar de seks toch doorzet. Dit wordt ook wel een schuld- of opzetdelict genoemd.
Er is sprake van schuld als de dader er – ten onrechte – vanuit gaat dat de ander wel seksueel contact wil hebben. Dat de ander dat niet wilde had de dader bijvoorbeeld kunnen opmaken uit signalen (zoals heel stil liggen) of opmerkingen (zoals ‘ik vraag me af of ik hier wel aan toe ben’).
Er is sprake van opzet als de dader weet dat de ander geen seksueel contact wil of zich bewust is van die mogelijkheid, maar toch doorgaat met de seks. Van opzet is ieder geval sprake als de ander zegt ‘nee’ of ‘ik wil dit niet’ en de dader gaat toch door.
Voorbeelden van gedragingen die eerst niet strafbaar waren en sinds 1 juli 2024 wel:
- verkrachting en aanranding, zonder dat er sprake is van dwang door middel van geweld of bedreiging maar waarbij wel sprake is van schuld of opzet.
- sexchatting (het door een volwassene seksueel benaderen van kinderen)
- seksuele intimidatie (het in het openbaar een ander indringend seksueel benaderen door middel van opmerkingen, gebaren, geluiden of aanrakingen op een manier die vreesaanjagend, vernederend, kwetsend of onterend is)
‘De nieuwe wetgeving maakt het voor slachtoffers mogelijk om eerder melding en aangifte doen’, legt Monster uit. ‘En het biedt ons meer mogelijkheden om onderzoeken op te starten.’
Invloed van de WSM
Of de toename van het aantal gemelde incidenten in de tweede helft van 2024 een gevolg is van de nieuwe wetgeving, is echter nog niet met zekerheid te zeggen, waarschuwt Monster. De stijging van het aantal meldingen kan volgens haar ook samenhangen met de maatschappelijke aandacht rondom de invoering van de nieuwe wet. Zo startte er op 1 juli 2024 een overheidscampagne en was er veel media-aandacht voor het onderwerp seksueel geweld en grensoverschrijdend gedrag.
‘Een vergelijkbare toename van het aantal meldingen zagen we in 2022 na de uitzending van BOOS over misstanden bij The Voice of Holland. Dat leidde toen tot grote maatschappelijke verontwaardiging en de start van het nationale actieprogramma Seksueel geweld en seksueel grensoverschrijdend gedrag. De stijging die we nu zien, zou dus ook te maken kunnen hebben met de voorlichtingscampagne en aandacht in de media.’
Aanranding en verkrachting
De politie ontving vorig jaar 3288 meldingen van aanranding en 3391 meldingen van verkrachting. 742 van deze meldingen werden door de politie gecategoriseerd als een mogelijke schuld-/opzetaanranding (zonder dwang) en 331 meldingen als een mogelijke schuld-/opzetverkrachting (zonder dwang). ‘Het Openbaar Ministerie beslist echter of deze gedragingen ook daadwerkelijk als een aanranding of verkrachting zonder dwang kunnen worden gekwalificeerd en vervolgd’, benadrukt Monster. ‘Het is daarom nog te vroeg om uitspraken te kunnen doen over het aantal zaken waarbij sprake is van schuld of opzet.’
Seksuele intimidatie
In 2024 zijn er 298 incidenten gemeld van seksuele intimidatie in het openbaar. Bij 63 meldingen ging het om online seksuele intimidatie en bij 235 meldingen om offline seksuele intimidatie, ook wel ‘straatintimidatie’ genoemd.
Sexchatting
De politie kreeg 131 meldingen van sexchatting. ‘Een van de doelen van de WSM is om kinderen en jongeren beter te beschermen tegen online seksueel misbruik’, vertelt Monster. ‘Door het strafbaar maken van sexchatting kunnen wij samen met het OM nu ook optreden tegen iemand die wel seksueel getinte berichten uitwisselt, maar niet probeert een kind of jongere te ontmoeten. Het gaat hierbij vaak om grotere zaken met meerdere slachtoffers.’
De politie volgt samen met het OM de ontwikkelingen rondom de WSM op de voet. Er is nauwe afstemming over de opsporing en vervolging van de (nieuwe) delicten. Op dit moment zijn er nog geen rechterlijke uitspraken over de nieuwe delictscategorieën, met uitzondering van seksuele intimidatie. Vanaf oktober 2024 waren hiervoor de eerste veroordelingen.