Het maatschappelijke gezondheidsrisico van het coronavirus heeft tot verregaande maatregelen geleid. De crisisaanpak was nodig, maar de schade aan gezondheid, economie en welzijn is groot en ook ongelijk verdeeld. Kwetsbare groepen worden hard getroffen. De groep meest kwetsbaren zijn niet alleen ouderen op wie het coronavirus gemakkelijk vat heeft, maar ook de psychiatrisch patiënten die hun dagbesteding missen, daklozen en gehandicapten die sociaal contact missen. Kwetsbaar zijn ook degenen die misschien later ziek worden vanwege de stress die ze nu ervaren door bijvoorbeeld ontslag of faillissement. Juist nu het virus naar verwachting nog wel even onder ons blijft, is het van belang om de blik te verbreden.
Publieke gezondheid: gedeelde verantwoordelijkheid
De RVS pleit voor een helder landelijk kader dat ruimte biedt voor een brede afweging van alle relevante onderdelen van kwaliteit van leven. De RVS ziet bijvoorbeeld mogelijkheden voor bestuurders van verpleeghuizen en zorginstellingen om zelf een afweging te maken over het beperkt toelaten van bezoek, in afstemming met hun cliënten, naasten en zorgprofessionals. Of mogelijkheden om een kind met een beperking wél naar de dagbesteding te laten gaan, omdat de druk op de rest van het gezin niet vol te houden is. Geen algemeen verbod op bezoek of algemene sluiting van dagbestedingen dus, maar ruimte voor de betrokken partijen om zelf verantwoordelijkheid te nemen.
Voorzitter Jet Bussemaker: “De anderhalvemetersamenleving werkt gewoon niet overal. Dat vraagt om maatwerk. Burgers, professionals, bestuurders, ondernemers en onderzoekers moeten meer ruimte krijgen om gezamenlijk een afweging te maken tussen de verschillende waarden die voor hen belangrijk zijn, en om daar ook naar te handelen. Dat gebeurt wel binnen publiek vastgestelde kaders, vanuit een gedeelde verantwoordelijkheid voor publieke gezondheid en met passende beschermingsmaatregelen.”
Bredere kennisbasis nodig
Om te balanceren tussen duidelijke kaders én ruimte voor maatwerk is het nodig dat politieke besluiten door veel bredere kennis en ervaring dan alleen het huidige OMT worden gevoed. En dat de politiek zich niet achter deze kennis verschuilt, maar de breed beschikbare kennisbasis gebruikt voor het maken van eigen afwegingen. Het is tijd voor een overgang van crisisbestuur naar adaptief bestuur, juist vanwege de onzekerheid en complexiteit van de tijd die voor ons ligt. En dat we leren van de samenwerking en innovaties die nu zichtbaar zijn. Dat biedt hoop om met elkaar een veerkrachtige samenleving, nu en straks, vorm te geven.