Tijd om lessen te trekken na ebola-epedemie

'Vandaag is het een feestdag! De opluchting dat de epidemie voorbij is, is enorm', zegt Joanne Liu, internationaal voorzitter van Artsen zonder Grenzen. 'Iedereen moet nu lessen trekken uit wat er gebeurd is, zodat we beter kunnen ingrijpen bij nieuwe epidemieën. De respons op de uitbraak werd niet beperkt door een gebrek aan middelen, maar door een gebrek aan politieke wil om snel hulp te bieden aan de getroffen gebieden. Toch moeten de noden van de patiënten en hun gemeenschap centraal staan bij de hulpverlening. Ze hebben voorrang op politieke belangen.'

'Deze verwoestende epidemie kwam er veertig jaar na de ontdekking van ebola, in 1976. Maar door het gebrek aan onderzoek naar de ziekte is er, ondanks de klinische studies in het afgelopen jaar, nog steeds geen behandeling. Er is wel een veelbelovend nieuw vaccin, dat snel goedgekeurd moet worden zodat we het in kunnen zetten', stelt Brice de le Vingne, operationeel directeur van Artsen zonder Grenzen. 'Iedereen die zich heeft ingezet om deze epidemie te bedwingen, verdient een felicitatie. We mogen niet vergeten dat honderden leden van het medisch personeel voor hun toewijding met hun leven hebben betaald.' Ook veertien medewerkers van Artsen Zonder Grenzen stierven aan ebola.

Artsen zonder Grenzen verleende hulp vanaf het begin van de uitbraak in de zwaarst getroffen landen - Guinee, Liberia, en Sierra Leone - met ebolaklinieken, psychologische steun, gezondheidsvoorlichting, epidemiologische surveillance en het traceren van besmette of zieke mensen. Op het hoogtepunt van haar hulpverlening zette Artsen zonder Grenzen 4.000 nationale en 325 internationale medewerkers in. 10.376 patiënten werden opgenomen in haar ebolaklinieken, waarvan er 5.226 ebola bleken te hebben. In totaal spendeerde Artsen zonder Grenzen 96 miljoen euro aan het bestrijden van de epidemie. Vanwege de onvoorspelbaarheid van de ziekte is het cruciaal dat de regio waakzaam blijft en dat daar voldoende capaciteit blijft om snel te reageren als er nieuwe gevallen opduiken.

Patiënten die ebola overleefd hebben zijn erg kwetsbaar, en lopen het risico op gezondheidsproblemen zoals pijn in de gewrichten, chronische vermoeidheid, en probleem met het gehoor en het zicht. Bovendien lijden ze onder stigmatisering. Artsen zonder Grenzen heeft daarom speciale klinieken in Liberia, Sierra Leone en Guinee, waar genezen ebolapatiënten verdere medische en psychosociale hulp krijgen.

'Ik heb gezien hoe gemeenschappen verscheurd werden door de epidemie,' zegt Hilde De Clerck, arts en epidemioloog van Artsen zonder Grenzen, die in alle drie de landen werkte. 'De eerste reactie van de internationale gemeenschap was vooral ingegeven door angst. Het was afschuwelijk hoe we in het begin alles alleen moesten doen, en we voortdurend achter de feiten aan holden omdat we te weinig capaciteit hadden. Het was ook tegelijk inspirerend om te zien hoe toegewijd al onze lokale collega's waren, en uiteindelijk kwam er gelukkig meer internationale hulp. Maar bij een volgende epidemie moet de wereld veel sneller en efficiënter ingrijpen.'