In Nederland werken al meer dan 100.000 werknemers via deze A1-regeling. Dat maakt de A1 tot de grootste schijnconstructie die er is. De FNV wil dat het A1-systeem wordt gemoderniseerd, daarvoor pleit de vakbond in een brandbrief aan het kabinet. ,'Minister Asscher en de FNV zijn de strijd tegen schijnconstructies al begonnen. Hier ligt een kans om heel veel echte banen te scheppen. Laten we kiezen voor gelijke kansen voor iedereen', zegt Mariëtte Patijn uit het FNV-bestuur.
'De A1 is geen snelweg, maar een manier om mensen uit het buitenland voor minder geld en slechtere verzekeringen hier te laten werken. Jerzy uit Polen wordt door deze truc goedkoper gemaakt dan Jeroen van om de hoek. Maar als Jerzy werkloos wordt, of met pensioen gaat heeft hij pech, want dan blijkt dat hij nauwelijks iets heeft opgebouwd voor moeilijke tijden. In zoverre is de A1 een snelweg naar slechtere arbeidsvoorwaarden maar vooral ook naar een enorme werkverdringing’, zegt Mariëtte Patijn.
Rommelen met A1-regeling
Vakbondsmedewerkers van FNV Naleving hebben de afgelopen tijd op veel scheepswerven, in de bouw en in de vleesindustrie werknemers gesproken die al jaren via zo’n A1-verklaring aan het werk zijn. Het blijkt dat veel werkgevers rommelen maar ook ronduit frauderen met de regeling, door bijvoorbeeld via ‘drie-landen-constructies’ te werken, of door mensen jaren te laten rouleren tussen verschillende bv’s.
De FNV schat dat werkgevers alleen al in Nederland een kleine miljard per jaar te weinig betalen aan werknemers. Dat is zowel geld dat de werknemers mislopen, als ook de schatkist. Want doordat werkgevers te weinig belasting en premies afdragen, loopt onze schatkist enorm veel geld mis. En dit geldt voor veel landen in Europa. Mariëtte Patijn: 'Mensen uit Portugal, Polen of Roemenië moeten op een eerlijke manier hier kunnen werken, dus met hetzelfde loon en dezelfde sociale zekerheid.’
Achtergrond: Verouderde Europese regeling
De A1-regeling is met de beste bedoelingen opgezet om werknemers te beschermen, maar is verworden tot een verdienmodel op de Europese arbeidsmarkt. In 1971 is de A1-regeling ingevoerd voor werknemers die door hun baas voor maximaal een half jaar naar een ander land werden gedetacheerd. Een Belg die voor 6 maanden bij Shell in Pernis kwam werken, kon met een A1-formulier regelen dat hij zijn WW en pensioen in België bleef opbouwen. Zo had de werknemer bij terugkomst een volwaardige en overzichtelijke AOW en ziekteregeling.
Sinds in 2004 de EU grenzen open gingen en er op grote schaal werknemers naar andere landen konden gaan, hebben werkgevers de A1-regeling ontdekt als verdienmodel. De periode van zes maanden werd opgerekt tot twee jaar, en kan eenvoudig worden verlengd. Van tijdelijke detachering is vaak geen sprake meer. Het is immers veel goedkoper om in bijvoorbeeld Roemenië premie te betalen dan in Nederland. Mariëtte Patijn: 'Wij komen Roemeense lassers tegen die hier al meer dan 10 jaar werken, voor wie nog nooit premie is betaald, dankzij de A1. Kleding shoppen in Antwerpen is prima. Maar premieshoppen in Roemenië of Portugal – dat moeten we echt niet willen.'