Overschrijding EU en WHO advieswaarden voor NO2
In de keukens van huishoudens die op gas koken is vaker een overschrijding van de EU en WHO advieswaarden voor stikstofdioxide (NO2) dan waar elektrisch wordt gekookt. Dat blijkt uit een groot veldonderzoek van TNO in opdracht van CLASP in 247 woningen in Nederland, Italië, Spanje, Frankrijk, Slowakije, Verenigd Koninkrijk en Roemenië. Er is in de dagelijkse praktijk gemeten hoeveel stikstofdioxide (NO2), koolmonoxide (CO) en fijnstof (PM2,5) – vrijkomt bij het koken op gas vergeleken met elektrisch koken.
WHO-grenswaarde
De NO2 -concentratie in de onderzochte Nederlandse keukens waar op gas werd gekookt, is gemiddeld ruim 10 µg/m3 hoger dan in woningen waar elektrisch werd gekookt. Een kwart van de Nederlandse huishoudens die op gas koken, overschreed de WHO-richtlijn voor NO2-blootstelling per uur. De WHO-grenswaarde van 1 uur werd gedurende de meetperiode gemiddeld 0,8 keer overschreden door huishoudelijk koken op gas en nul keer door elektrisch koken. De WHO-richtlijn voor blootstelling per dag werd gemiddeld gedurende 2,4 dagen van de 13-daagse meetperiode overschreden voor de huishoudens die op gas koken en gemiddeld gedurende 0,5 dag voor huishoudens die op een elektrische kookplaat koken.
Koolmonoxide en fijnstof
De verschillen gas-elektrisch voor de gemiddelde concentraties koolmonoxide (CO) waren klein en de niveaus kwamen niet boven de advieswaarden uit. Wel werden flink hoge PM2,5 fijnstof waarden gemeten in alle keukens; die werden veroorzaakt door fijnstofwaardes van buiten en wat in de pan werd bereid en niet door de manier van verhitten.
Het onderzoek
Deelnemers kookten allemaal minimaal 3 van de 7 dagen thuis, er werd niet gerookt in huis en de woning was niet in de buurt van een drukke hoofdweg of een industrieel complex. Ongeveer 80% kookte op gas en 20% elektrisch. Metingen werden uitgevoerd met passieve en actieve sensoren.
Open keuken
Voor alle zeven landen is, zeker na correctie voor NO2 niveaus buiten, een significant hogere concentratie stikstofdioxide (NO2 ) gevonden in de keukens van huishoudens die op gas koken vergeleken met koken op elektriciteit. Hogere NO2 -concentraties in de woonkamer van huizen waar op gas wordt gekookt, kunnen worden verklaard doordat veel huizen zijn uitgerust met een open keuken. Er is een direct verband tussen de duur dat er op een gasfornuis of in een gasoven werd gekookt en de gemeten NO2 concentraties.
Afzuigkap te laat of niet aan
Opvallend was dat huishoudens die op gas kookten en vooraf aan het onderzoek aangaven dat ze regelmatig tot altijd een afzuigkap gebruiken, geen lagere NO2 concentraties in de keuken hadden dan huishoudens die aangaven dat ze geen afzuigkap gebruiken. Uit andere in de literatuur gepubliceerde onderzoeken blijkt dat mensen de afzuigkap niet altijd of te laat inschakelen tijdens het koken .
Aanbevelingen
De EU en het VK actualiseren momenteel de wetgeving met betrekking tot kooktoestellen. Dit geeft de mogelijkheid om de blootstelling van huishoudens aan schadelijke niveaus van luchtverontreiniging binnenshuis mee te nemen. WHO advieswaarden gaan uit van het laagste blootstellingsniveau waarvoor er aanwijzingen zijn voor nadelige gezondheidseffecten. Te hoge niveaus van NO2, CO en PM2,5 worden door gezondheidsdeskundigen geassocieerd met een verhoogde kans op o.a. long- en luchtwegklachten waaronder astma en hart- en vaatziekten.
Afzuigkap automatisch laten inschakelen
Op basis van het onderzoek adviseert TNO in het rapport om zoveel mogelijk over te schakelen op elektrisch koken en herhaalt TNO een eerder advies om effectieve en gebruiksvriendelijke afzuigkappen in alle huizen beschikbaar te hebben. Omdat ook uit dit onderzoek blijkt dat het gebruik van afzuigkappen in de praktijk nogal te wensen over laat (niet of te laat aanzetten) vult TNO dat advies aan met de suggestie dat afzuigkappen/-systemen waar mogelijk automatisch aan moeten gaan.
Energie-efficiëntie
CLASP is een internationale non-profitorganisatie die technische en beleidsondersteuning biedt aan overheden over de hele wereld en zich inzet voor de implementatie van normen en labels voor energie-efficiëntie voor apparaten, verlichting en apparatuur.