Voor dit onderzoek in opdracht van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid zijn toekomstige bevolkingsvarianten opgezet, elk uitgaand van een andere ontwikkeling van de geboortecijfers, levensverwachting en internationale migratie. Deze varianten vormen een aanvulling op de bevolkingsprognose van het CBS. In juli 2020 zijn de uitkomsten van de varianten gepubliceerd, vandaag komt het eindrapport uit.
Tussen 17,1 en 21,5 miljoen inwoners in 2050
In de zeven varianten voor de bevolkingsontwikkeling verschilt het aantal inwoners en de samenstelling van de bevolking in 2050. In de variant ‘Groei’ groeit de bevolking door tot 21,5 miljoen mensen in 2050, in de variant ‘Krimp’ is er een lichte afname naar 17,1 miljoen. Bij de andere vijf varianten ligt het berekende inwonertal voor 2050 hier tussenin. In de variant ‘Groen’ telt Nederland in 2050 meer jongeren (tot 20 jaar) dan ouderen (65 jaar of ouder), in de variant ‘Grijs’ is dat andersom. Het aantal in het buitenland geboren inwoners stijgt het minst in de variant ‘Lage migratie’ en het sterkst in de variant ‘Arbeid’.
Twee tot drie keer zoveel 80-plussers verwacht
In alle toekomstvarianten voor de bevolkingsontwikkeling neemt het aantal 80-plussers sterk toe. Dat komt doordat er na de Tweede Wereldoorlog veel mensen zijn geboren die de komende dertig jaar de 80 passeren, én doordat ouderen langer dan vroeger blijven leven. Hoe sterk de stijging van het aantal 80-plussers zal zijn, hangt vooral af van de verdere ontwikkeling van de levensverwachting. De bevolkingsprognose van het CBS voorziet een stijging tot ongeveer 2 miljoen 80-plussers in 2050. Stijgt de levensverwachting sterker door dan in de CBS-prognose wordt voorzien (variant ‘Grijs’), dan telt Nederland dat jaar 2,6 miljoen 80-plussers, ruim drie keer zoveel als nu. Als de levensverwachting minder sterk stijgt (variant ‘Groen’) zijn dat er 1,5 miljoen, krap twee keer zoveel als nu.
In welke mate Nederland in 2050 zal kampen met een arbeidskrapte in de zorg, hangt niet alleen af van het toekomstige aantal 80-plussers en 20- tot 65-jarigen. Als ouderen in 2050 gezonder zijn dan nu, kan dat de zorgvraag beperken. En als de arbeidsparticipatie toeneemt, kan er makkelijker aan die vraag worden voldaan. In het eindrapport van de Verkenning Bevolking 2050 heeft het NIDI verschillende scenario’s doorgerekend voor veranderingen in de arbeidsparticipatie en de gezonde levensverwachting.