Het college geeft daarmee invulling aan een nadrukkelijke wens van de raad. Het gaat om een collectieve bijdrage die in zijn geheel zal worden toegekend aan de Amsterdamse Joodse gemeenschap, en die op haar advies door de raad zal worden besteed. Met het geld kunnen projecten of programma’s worden ondersteund, zoals bijvoorbeeld het Holocaust Namenmonument of het Nationaal Holocaust Museum.
In maart 2013 bleek uit onderzoek van scriptiestudente Charlotte van den Berg dat Amsterdamse Joodse oorlogsslachtoffers die waren ondergedoken of gedeporteerd, bij terugkeer in Amsterdam alsnog de achterstallige erfpacht en een renteboete moesten betalen. Burgemeester Van der Laan noemde de handelswijze van het Amsterdamse college in de raadsvergadering van 3 april 2013 ‘formalistisch, bureaucratisch en kil’. Namens het college en de fractievoorzitters in de raad heeft de burgemeester destijds gezegd dat ‘benoemd moet worden wat mis is gegaan, en dat wat rechtgezet kan worden, rechtgezet zal worden’. Het NIOD Instituut voor Oorlogs-, Holocaust-, en Genocidestudies (NIOD) heeft daarop, op verzoek van de gemeente Amsterdam, een onderzoek ingesteld, dat in 2015 is gepresenteerd.
In het najaar van 2014 had de gemeenteraad, op basis van de eerste conclusies van het NIOD, al besloten tot het terugbetalen van de opgelegde renteboete. Hiervoor is 820.000 euro vrijgemaakt. Daarnaast is nog eens 52.000 euro vrijgemaakt voor het terugbetalen van tegoeden van Joodse Amsterdammers bij de gemeentegiro, die na de oorlog nooit zijn teruggevraagd. Voor het opsporen van de benadeelden of hun nabestaanden en de beoordeling van de claims is door de gemeente de onafhankelijke Stichting Individuele Terugbetalingen Amsterdam opgericht.
Geld dat de gemeente niet in bezit wil hebben
In het onderzoek van het NIOD komt niet naar voren dat het alsnog laten betalen van de achterstallige erfpacht juridisch onjuist was. Ook is er door de toekenning van de Maror-gelden door het rijk nu geen noodzaak om de erfpacht alsnog terug te betalen. Maar door het innen heeft de gemeente Amsterdam nu wel geld in haar bezit, dat zij liever niet wil hebben. Een tegemoetkoming kan bijdragen aan het verlichten van het leed uit deze voor de stad traumatische periode.