Sinds begin 2023 worden in het UMCG de urenlang durende levertransplantaties standaard overdag verricht. Dit is mogelijk doordat de donorlevers veel langer in een speciale perfusiemachine van het UMCG gekoeld bewaard kunnen worden. Dit kan zonder dat de kwaliteit van de donorlevers vermindert. Uit onderzoek in het UMCG dat is gepubliceerd in The Lancet, is nu gebleken dat het veilig is voor de ontvangers. De behandelresultaten na de langere bewaarduur waren net zo goed als van de transplantaties die direct zijn gedaan na het beschikbaar komen van de donorlever.
Het UMCG is wereldwijd het eerste ziekenhuis dat gekoelde orgaanperfusie toepast om levertransplantaties standaard overdag te plannen.
Donorlevers behandelen in perfusiemachine
Donorlevers zijn maar kort, maximaal 6 tot 10 uur, te bewaren buiten het lichaam. Het orgaan moet daarom zo snel mogelijk naar de ontvanger. Hierdoor is er altijd een grote tijdsdruk bij transplantaties. Het UMCG beschikt sinds 2015 over een ‘Organ Preservation & Resuscitation’-unit. Dit is een ruimte waarin donororganen, zoals levers, longen en nieren voor transplantatie in perfusiemachines kunnen worden behandeld met zuurstofrijke vloeistof. Met de nieuwe perfusietechnieken kunnen organen niet alleen beter bewaard, maar ook verbeterd en zelfs vlak voor de transplantatie getest worden. Dit leidt ertoe dat meer organen, waardevolle giften die door donoren beschikbaar worden gesteld, geschikt kunnen worden gemaakt voor transplantatie.
Veilig om donorlevers langer in perfusiemachine te bewaren
Het UMCG onderzoekt sinds november 2020 of het veilig is om donorlevers veel langer te bewaren in een perfusiemachine. Hierbij zijn twee methoden van orgaanbewaring en transplantatie met elkaar vergeleken. Als de donorlever voor 16.00 uur beschikbaar kwam, begonnen de voorbereidingen op de operatie direct en volgde aansluitend de operatie. Dit betekende vaak een operatie die tot in de nachtelijke uren doorging; een levertransplantatie duurt gemiddeld 10 uur. Kwam de donorlever na 16.00 uur beschikbaar, dan werd deze direct bij aankomst in het UMCG aangesloten op de gekoelde perfusiemachine en behandeld. De operatie begon dan pas de volgende ochtend, waardoor de bewaarduur opliep tot wel 20 uur. In dit onderzoek is nagegaan of dit veilig was: een donorlever bewust enige tijd laten staan in plaats van meteen te transplanteren. Zowel de donoren als de ontvangers waren in beide groepen vergelijkbaar met elkaar qua leeftijd, geslacht e.d..
Geen complicaties of sterfte bij ontvangers
Uit het onderzoek blijkt dat er voor de ontvangers van de donorlevers geen verschil was. Het veel langer bewaren van donorlevers blijkt niet te leiden tot mindere kwaliteit van de donorlevers en was voor de ontvangers even veilig. Er deden zich binnen 30 dagen na de operatie geen complicaties voor die samenhangen met de langere bewaarduur. En na tenminste een jaar waren alle patiënten nog in leven met een goed functionerende lever.
Midden in de nacht opereren niet meer nodig
De voordelen van de nieuwe methode van transplanteren zijn groot. Volgens Vincent de Meijer, hoogleraar chirurgie en hoofd van het levertransplantatie-programma in het UMCG, wordt een levertransplantatie hierdoor beter planbare zorg. ‘De operaties hoeven niet meer onmiddellijk na het beschikbaar komen van een donororgaan uitgevoerd te worden. Middenin de nacht opereren is hierdoor niet meer nodig. Groot voordeel hiervan is dat er tijdens de nachtdienst minder teams nodig zijn. Verder hoeven we bij complicaties of onverwachte gebeurtenissen tijdens de operaties geen extra collega’s meer op te roepen. Dit omdat ze overdag al in het ziekenhuis zijn. Het leidt bovendien tot fittere operatieteams en levert daarmee een belangrijke bijdrage aan de duurzame inzetbaarheid van alle direct betrokkenen.’
Wereldprimeur UMCG om levertransplantaties standaard overdag te doen
Deze uitkomsten hebben er toe geleid dat vanaf 1 januari 2023 in het UMCG vrijwel iedere levertransplantatie overdag is uitgevoerd. Het UMCG is wereldwijd het eerste ziekenhuis dat orgaanperfusie toepast om donorlevers gekoeld te bewaren om standaard overdag te kunnen transplantatie. De Meijer: ‘Van de 83 levertransplantaties die we dit jaar in het UMCG uitvoerden, zijn er 79 overdag gedaan. Ook transplantaties bij kinderen en ook bij re-transplantaties waarbij een patiënt voor de tweede of derde keer een donorlever krijgt. Alleen in zeer uitzonderlijke, acute situaties is nog een transplantatie direct uitgevoerd.’
Levertransplantaties duren korter
De Meijer vertelt dat na bijna een jaar er nog twee bijkomende voordelen blijken te zijn. ‘Allereerst is hierdoor de drempel voor gecombineerde hart-levertransplantatie of long-levertransplantatie lager dan voorheen. Doordat de lever nu veilig langer bewaard kan worden, kan eerst de hart- of longtransplantatie uitgevoerd worden. Daarna kunnen we vervolgens zonder tijdsdruk de levertransplantatie verrichten. En verder blijkt uit de studie dat de operaties waarbij een lever overdag getransplanteerd werd, gemiddeld bijna twee uur korter duurden dan transplantaties in de nacht. Waarschijnlijk is dit een gevolg van het feit dat de teams overdag iets fitter zijn.’