Lage rugpijn is een veelvoorkomende klacht in de huisartspraktijk. De effectiviteit van langdurig opioïdengebruik bij lage rugpijn is niet bewezen. Het gebruik ervan kan echter leiden tot gewenning en afhankelijkheid. We deden een eerste verkennende analyse naar het gebruik van fysio- of oefentherapie en opioïden bij lage rugpijn aan de hand van zorggegevens uit de database Nivel Zorgregistraties Eerstelijn.
Bij patiënten met lage rugpijn steeg het gebruik van opioïden tussen 2015 en 2017
In 2015 kregen 168 per 1.000 patiënten met lage rugpijn een opioïde voorgeschreven, in 2017 waren dat er 182 per 1.000 patiënten. Er was ook een lichte stijging te zien in het percentage patiënten dat in de pijnbehandeling bij lage rugpijn meteen start met een sterkwerkend opioïde: van 18,6% in 2015 naar 21,4% in 2017. Een derde van de patiënten met lage rugpijn krijgt opioïden voor drie maanden of langer voorgeschreven. Patiënten die een opioïde gebruiken, zijn gemiddeld ouder, vaker vrouw, hebben meer andere aandoeningen en gebruiken meer andere medicijnen dan patiënten die dat niet doen.
Weinig verschil in fysio- en oefentherapeutisch zorggebruik tussen patiënten mét en zónder opioïde
Mensen die zowel fysiotherapeutische dan wel oefentherapeutische zorg als een opioïde gebruiken, hebben gemiddeld hetzelfde aantal behandelepisodes (een reeks va behandelingen) als mensen die fysiotherapie hebben en geen opioïde gebruiken: 1,5 versus 1,4. Mensen met lage rugpijn die een opioïde gebruiken, hebben gemiddeld wel een iets langere behandelduur dan de mensen die geen opioïde gebruiken: 7,9 versus 7,1 weken. Ook ligt het aantal behandelingen binnen een episode hoger in de groep die naast de fysio- of oefentherapie een opioïde gebruikt, namelijk 7,7 behandelingen tegenover 6,3 behandelingen voor de groep die geen opioïde gebruikt.
Effecten fysio- en oefentherapie bij lage rugpijn nader onderzoeken
De internationale literatuur laat zien dat fysiotherapie en oefentherapie het gebruik van opioïden bij lage rugklachten kan terugdringen, maar onze verkennende studie laat zien dat opioïdengebruik niet samen lijkt te hangen met de duur en het aantal behandelingen voor fysio- of oefentherapie. Verder onderzoek moet zicht geven op de vraag of er een effect is op andere uitkomsten zoals kwaliteit van leven en pijnverlichting.