De productie van voedsel zoals tarwe, tomaten of appels is in sterke mate afhankelijk van de vruchtbaarheid van hun bloemen: na de bevruchting ontstaan immers de zaden en vruchten die we consumeren. Die vruchtbaarheid is erg gevoelig aan de weersomstandigheden: met name de omgevingstemperatuur speelt een belangrijke rol.
Uit onderzoek van de Universiteit Gent blijkt dat hoge temperaturen tijdens de bloei een effect hebben op de genetica van pollen. Bij de vorming van de voortplantingscellen in het pollen loopt iets mis, waardoor ze niet het juiste aantal chromosomen hebben.
Professor Danny Geelen: “Ons onderzoek heeft aangetoond dat zelfs een tijdelijke toename in temperatuur al een negatief effect heeft op de vruchtbaarheid. De genetische afwijkingen in de voortplantingscellen veroorzaken defecten in de zaden en vruchten die eruit groeien. En dat is al het geval wanneer de temperatuur maar gedurende enkele uren stijgt.”
Te laat zichtbaar
De getroffen planten hebben vaak kleinere vruchten, zoals bij tomaten, of de vruchten zijn misvormd, zoals bij peren en aardbeien vaak gebeurt. Er wordt minder of zelfs helemaal geen zaad gevormd, of het zaad bevat minder zetmeel.
“Het probleem wordt pas zichtbaar wanneer de vruchten zich vormen, minstens tien dagen na de vorming van de defecte voortplantingscellen”, aldus prof. Geelen. “Maar dan is het grootste werk door de telers al gebeurd. Op dat moment is het voor hen te laat om hun gewassen nog te redden.”
Ook in serres
Zelfs in serres, waar de bewatering automatisch aangepast kan worden aan de buitentemperatuur, treedt dit fenomeen op. De koelende werking van het water kan niet verhelpen dat de temperatuur op bepaalde cruciale momenten te hoog oploopt.
Geelen: “Vorig jaar hebben Belgische gewassen geleden onder meerdere hittegolven. Serretomaten vertoonden duidelijk kleinere vruchten, waardoor ze niet meer geschikt waren voor verkoop.”