The Lancet
'Deze studie bevat de meeste gepubliceerde en niet-gepubliceerde gegevens ooit. De resultaten van deze meta-analyse zijn onlangs verschenen in The Lancet', aldus het Radboudumc.
522 onderzoeken
Deze meta-analyse naar de werking van 21 veelgebruikte antidepressiva wijst uit dat alle antidepressiva beter werken dan placebo bij het behandelen van depressie bij volwassenen. Met deze meta-analyse worden de bevindingen van maar liefst 522 gerandomiseerde onderzoeken naar antidepressiva samengevat.
Onderzoek tussen 1979 en 2016
Hiermee is dit het grootste onderzoek naar de werkzaamheid van antidepressiva ooit. De dubbelblind gerandomiseerde klinische trials vonden plaats tussen 1979 en 2016 en omvatten in totaal 116.477 proefpersonen met een matige tot ernstige depressie.
Verschil in effectiviteit
Alle 21 onderzochte antidepressiva waren effectiever dan een placebo. Sommige antidepressiva waren echter effectiever dan andere. De middelen amitriptyline, escitalopram, mirtazapine, paroxetine, venlafaxine en vortioxetine zijn het meest effectief. Fluoxetine, fluvoxamine, reboxetine, en trazodon scoorden het laagst op effectiviteit. De meerderheid van de meest effectieve antidepressiva zijn niet meer onder patent en generiek verkrijgbaar.
Minder vertekening
Eric Ruhe, psychiater en onderzoeker bij het Radboudumc, maakte deel uit van het internationale onderzoeksteam: 'Wij hebben veel energie gestopt in het vinden van zowel gepubliceerde als ongepubliceerde gegevens. Eerder werd namelijk aangetoond dat door het weglaten van ongepubliceerde gegevens de werkzaamheid van antidepressiva zo’n dertig procent werd overschat. Nu ook veel ongepubliceerde data zijn gevonden en opgenomen in de meta-analyse is deze vertekening verminderd'.
Objectief beeld belangrijk
'Het effect van eventuele vooringenomenheid van de financiers van de studies, de farmaceutische industrie, is daardoor nauwelijks meer van invloed op de resultaten. Het is van belang om een objectief beeld te hebben over de werkzaamheid van antidepressiva, die vaak als ineffectief worden bestempeld. Hopelijk wordt de discussie hierover, die patiënten met een depressie op een negatieve manier raakt, nu beslecht', aldus Ruhe.
Overleg met arts
'Antidepressiva kunnen een effectief instrument zijn om depressie te behandelen, maar dit betekent niet noodzakelijkerwijs dat antidepressiva altijd de eerste keus behandeling moeten zijn,' zegt hoofdauteur Andrea Cipriani van de Universiteit van Oxford. 'Medicatie moet altijd worden beschouwd samen met andere opties, zoals psychotherapie, zeker als dit beschikbaar is. Het is belangrijk dat patiënten zich bewust zijn van de potentiële voordelen van antidepressiva en met hun arts overleggen over de voor hen meest geschikte behandeling.'
350 miljoen patiënten met depressie
Wereldwijd kampen naar schatting 350 miljoen mensen met depressie. Er zijn zowel farmacologische als niet-farmacologische behandelingen. Ruim een miljoen Nederlandse volwassenen krijgt jaarlijks een recept voor antidepressiva. De doeltreffendheid ervan is veelvuldig onderwerp van debat, zegt ook co-auteur John Ioannidis van de Stanford University, Verenigde Staten: 'Antidepressiva worden routinematig gebruikt. Door het samenbrengen van gepubliceerde en ongepubliceerde gegevens uit meer dan 500 dubbelblind gerandomiseerde studies, vertegenwoordigt deze studie het best beschikbare bewijsmateriaal bij de keuze van farmacologische behandeling voor volwassenen met een depressie.'