'Nog drie kansen'
Het kabinet zal met strengere prestatieafspraken scherp sturen op de uitvoering. Bij falen van NS kan in overleg worden besloten tot samenwerking met een andere vervoerder op de HSL. Wanneer NS tot drie keer toe niet aan die afspraken voldoet, is het mogelijk de HSL uit de concessie te halen.
Daarnaast is besloten dat spoorbeheerder ProRail verder gaat als een publieke organisatie, zodat de aansturing kan worden verbeterd. Dat schrijft staatssecretaris Dijksma van Infrastructuur en Milieu in de kabinetsreactie op het Fyra-rapport, die vandaag aan de Tweede Kamer is gezonden.
Het vertrouwen van de reiziger moet na het falen van de hogesnelheidslijn Fyra worden hersteld. De reiziger is gebaat bij een snelle en betrouwbare verbinding waar hij zonder reservering en tegen een betaalbaar tarief gebruik van kan maken.
Daarom maakt het kabinet met NS de afspraak dat bij de eerstvolgende mogelijkheid in de dienstregeling (eind 2017) de reistijd van de IC Amsterdam - Brussel met ongeveer een half uur verkort moet zijn. Er zal straks 32 keer per dag over het HSL traject naar Brussel worden gereden, waarvan vier keer per dag gedeeltelijk over het traject vanuit Den Haag.
De HSL moet daarnaast ook intensief worden gebruikt voor binnenlands vervoer, met de IC-direct 64x per dag tussen Amsterdam naar Rotterdam, die 32x per dag doorrijdt naar Breda. Vanaf 2017 rijdt de IC Den Haag – Eindhoven 32x per dag deels over de HSL-Zuid.
Marktverkenning en ‘three strikes’
Het kabinet spreekt met NS een nieuwe prestatie-indicator af die de uitval op de HSL-Zuid meet. Voor het geval NS de afgesproken prestaties niet haalt, onderzoekt het kabinet of de inzet van een andere marktpartij voordelen kan opleveren voor de reiziger.
Als uit het onderzoek blijkt dat dit zo is, kan in overleg met NS worden besloten om samenwerking met een andere vervoerder aan te gaan. Daarnaast bestaat de wettelijke mogelijkheid om bij drie keer niet voldoen aan de minimale prestatieafspraken over de HSL-Zuid, de HSL uit de concessie te halen en aan te besteden.
Spoor in de toekomst
Het kabinet zal dit jaar scenario’s uitwerken voor hoe het spoor in Nederland na 2024 wordt georganiseerd. Deze scenario’s worden vergeleken met de huidige ordening op het spoor: onderhandse gunning van het vervoer op het hoofdrailnet aan NS en openbare aanbesteding van het vervoer op de gedecentraliseerde lijnen.
In de scenario’s wordt gevarieerd met de mate van marktwerking en de omvang van het hoofdrailnet waarbij het vervoer over de HSL-Zuid al dan niet onderdeel van het hoofdrailnet uitmaakt.
Op basis daarvan worden conclusies getrokken over de meest effectieve borging van het publieke belang en de gevolgen daarvan voor de partijen die in Nederland het spoorvervoer verzorgen. Hierbij wordt ook de sturing vanuit het Rijk betrokken.
ProRail
Het Fyra-rapport trekt geen conclusie over ProRail. De toekomstscenario’s hebben echter invloed op de totale ordening van de spoorsector en vragen daarmee ook om duidelijkheid over de positie van de spoorbeheerder. ProRail zal een publieke organisatievorm krijgen, waardoor scherpere aansturing mogelijk is.
Op welke wijze dit vorm moet krijgen, wordt nog onderzocht. Daarbij worden ook de financiële consequenties betrokken. Uiteindelijk zal het kabinet nog in 2016 voor een vorm kiezen, waarbij de gevolgen voor de rechtspositie van het personeel van ProRail beperkt blijven.
Inspectie Leefomgeving en Transport
De enquêtecommissie heeft in haar rapport aanbevelingen gedaan voor verbetering van het systeem van certificering en de toelating en toezicht van de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT). De ILT is inmiddels gestart met verbeteringen in de werkwijze, onder meer bij de toelating en handhaving.