Klinisch farmacoloog Saskia Koene in opleiding van het RadboudUMC in Nijmegen deed de eerste onderzoeken naar een aantal van deze testen. Zij ontwikkelde een gestandaardiseerde aanpak om geschikte meetinstrumenten te selecteren. Haar onderzoek legt de basis voor toekomstige medicijnstudies naar mitochondriële ziekten bij kinderen. Vandaag, donderdag 28 april, promoveert Saskia Koene in Nijmegen.
Kinderen die geboren worden met een mitochondriële ziekte hebben problemen met de energievoorziening in het lichaam. Dit uit zich meestal in klachten van de organen die de meeste energie verbruiken, zoals het hart, de hersenen en de spieren.
De manier waarop de ziekte zich manifesteert verschilt echter enorm tussen patiënten, of zelfs binnen het leven van een patiënt. Dit belemmert het onderzoek naar meetinstrumenten: wat voor de ene patiënt een heel geschikte test kan zijn, is voor een andere patiënt niet haalbaar, niet relevant of te gemakkelijk.
Begin bij de patiënt
Het ontbreken van goede meetinstrumenten voor het meten van de ernst van de ziekte maakt het beoordelen van de werking van een nieuw medicijn lastig. Saskia Koene begon haar onderzoek door aan 143 patiënten met een mitochondriële ziekte te vragen waar zij precies last van hadden.
Met die informatie zocht zij in de literatuur naar tests die al beschikbaar zijn voor deze klachten en ontwikkeld waren voor ziektes die lijken op mitochondriële ziekten, zoals de ziekte van Duchenne, of cerebrale parese. Op basis van dit onderzoek selecteerde Saskia Koene een aantal tests die zij bij patiënten met mitochondriële ziekten onderzocht.
Geschikte tests
Saskia Koene vond dat een 3D-bewegingsmeter goed in staat was de fysieke activiteit van de kinderen in hun thuissituatie te bepalen. Daarnaast ontwikkelde zij een specifieke vragenlijst waarmee klachten, symptomen en functioneren in de tijd gevolgd kunnen worden.
Ook ontdekte ze dat een specifieke manier van het analyseren van de hartecho afwijkingen in de werking van de hartspier kan opmerken. Deze bevindingen zullen nu bevestigd moeten worden in grootschaliger onderzoek met meer patiënten.
Wisselende kwaliteit
Er is momenteel geen genezende behandeling voor patiënten met een aangeboren mitochondriële ziekte. Wel zijn er internationaal een groot aantal wetenschappelijke studies uitgevoerd naar het effect van verschillende potentiële geneesmiddelen. Saskia Koene en haar collega’s vonden echter dat slechts 12 van meer dan 1000 onderzochte studies goed waren uitgevoerd. “De meeste studies waren methodologisch niet goed, hadden een hoge mate van bevooroordeeldheid van de onderzoeker, of waren in slechts een klein aantal patiënten uitgevoerd.”
Gestandaardiseerde aanpak
Met haar onderzoek heeft Saskia Koene nu een gestandaardiseerde aanpak ontwikkeld voor de selectie van meetinstrumenten voor medicijnstudies bij kinderen: “De meeste medicijnen hebben een heel klein effect. Je moet dan een hele gevoelige test hebben die op kan pikken dat de patiënt zich maar iets beter voelt. Met deze studies hebben we de eerste stap gezet in het objectief beoordelen van een behandeling voor kinderen met mitochondriële ziekten.”