De raad is een voorstander van maatwerk, maar adviseert de wettelijke kaders rond eindtoetsing in het funderend onderwijs ongemoeid te laten. Verruiming van de wettelijke kaders brengt risico’s met zich mee voor de brede vorming in het funderend onderwijs, de toegang tot en doorstroom binnen het vervolgonderwijs, het waarborgen van gelijke kansen en de waarde van een diploma op de arbeidsmarkt.
Verruiming van de wettelijke kaders is risicovol
De eindtoetsing in het primair onderwijs en de examens in voortgezet onderwijs vormen belangrijke ijkpunten in het huidige onderwijsstelsel. Deze ijkpunten waarborgen dat leerlingen een brede vorming krijgen en een bepaald basisniveau bereiken. Ze waarborgen ook dat leerlingen goed kunnen doorstromen naar vervolgopleidingen. Het modulair samenstellen van diploma’s (met deelcertificaten op verschillende niveaus) houdt geen rekening met de samenhang in het curriculum en doorlopende leerlijnen. Het is niet duidelijk waar een leerling met bijvoorbeeld een combinatie van havo- en vwo-vakcertificaten terecht kan. Voor het vervolgonderwijs en de arbeidsmarkt wordt het lastig om het niveau van deze kandidaat te bepalen. Dat doet afbreuk aan het civiel effect van het diploma, dat op duidelijkheid en vertrouwen is gebaseerd. De onzekerheid over het diploma zal de arbeidsmarkt en het vervolgonderwijs ertoe aanzetten vaker zelf testen en toelatingsexamens af te nemen of nieuwe eisen te stellen. In het buitenland gebeurt dit al. Dit zet de deur open naar subjectieve toelatingscriteria die negatief kunnen uitwerken, in het bijzonder voor leerlingen uit sociaal zwakkere groepen.
Daling van kwaliteitsniveau onderwijs
Wanneer leerlingen niet alleen vakken op een hoger niveau, zoals nu het geval is, maar ook op een lager niveau kunnen afsluiten, zal een deel van de leerlingen deze mogelijkheid aangrijpen om het Kenmerk Pagina 20150210/1081 2/2 zichzelf gemakkelijker te maken op school. Ook leraren hebben dan minder prikkels om leerlingen ‘op niveau te brengen’. Dit kan uiteindelijk leiden tot een daling van de kwaliteit van het onderwijs en grotere afstroom dan nu het geval is. De raad waarschuwt daarom voor het ondoordacht invoeren van een maatwerkdiploma.