Dat concludeert epidemioloog Lisanne Balk in haar proefschrift. Zij promoveert 24 oktober bij VUmc. Het oog, met meer dan een miljoen zenuwcellen, kan worden gezien als een ‘weerspiegeling van het brein’. Met behulp van een relatief nieuwe techniek, optische coherentie tomografie (OCT), kan een 3D-scan gemaakt worden van de oogzenuw en van andere zenuwcellen in het netvlies. Bij multiple sclerose (MS) is er sprake van schade aan de zenuwcellen. Deze schade veroorzaakt onomkeerbare invaliditeit bij de patiënt en het in kaart brengen van dit proces is daarom belangrijk.
Lisanne Balk vergeleek de ogen van 230 langdurig zieke MS-patiënten met die van 63 gezonde vrijwilligers. Alle deelnemers kregen MRI-scans van het brein en OCT-scans van het netvlies. Met behulp van deze scans kon de mate van krimp van het netvlies en van de delen van de hersenen die betrokken zijn bij het visuele systeem, worden gemeten.
De resultaten van dit proefschrift laten zien dat er in de ogen van MS-patiënten een duidelijke verdunning van het netvlies te zien was, vergeleken met gezonde proefpersonen. Deze verdunning van het netvlies, veroorzaakt door beschadiging van de zenuwcellen, bleek een indicatie voor beschadiging in de rest van het brein en hing samen met het fysiek functioneren (bv. krachtsverlies, loopproblemen, vermoeidheid) van de patiënt. Daarnaast bleek dat gezonde zenuwcellen ook beschadigd kunnen raken doordat zij verbindingen hebben met beschadigde zenuwcellen. De schade verspreidt zich op deze manier als een ‘domino-effect’ door het centrale zenuwstelsel.
Met behulp van OCT is het dus mogelijk de voortgang van de ziekte van de patiënt nauwkeurig in kaart te brengen. Daarnaast kunnen met behulp van OCT potentiële effecten van nieuwe MS-medicatie worden gemeten. Tot slot is het een waardevolle techniek om meer inzicht te krijgen in mechanismen die ten grondslag liggen aan de beschadiging van zenuwcellen bij de ziekte MS. In toekomstig OCT-onderzoek zal worden gekeken naar de mogelijkheden om het individuele ziekteverloop beter te kunnen voorspellen.