In de vijf gemeenten waar wordt geëxperimenteerd stemmen de kiezers met een ander stembiljet dan in de rest van Nederland. De stemmen die worden uitgebracht met het nieuwe stembiljet tellen mee voor de uitslag van de verkiezing van het Europees Parlement. Het is het eerste experiment met het nieuwe stembiljet. Wel zijn er eerder verschillende testen uitgevoerd met dit nieuwe model stembiljet.
Minister de Jonge: “Verkiezingen zijn de basis van onze democratie. Het is belangrijk dat iedere kiezer zijn of haar stem kan uitbrengen. Met dit kleinere en handzamere stembiljet willen we de verkiezingen nog toegankelijker maken. Ik ben blij dat deze vijf gemeenten tijdens de Europees Parlementsverkiezingen meewerken aan het experiment met een kleiner en handzamer model stembiljet. Als het experiment goed verloopt, willen we zo snel mogelijk de wet aanpassen zodat met de gemeenteraadsverkiezingen in 2026 iedereen kan stemmen met het nieuwe stembiljet.”
Waarom een nieuw stembiljet?
Een nieuw stembiljet is nodig, omdat het huidige stembiljet groot is en daardoor voor kiezers, maar ook voor stembureauleden lastig te lezen en te hanteren is. Ook gemeenten vragen al geruime tijd om de ontwikkeling van een nieuw stembiljet dat makkelijker en sneller te tellen is. Het nieuwe model stembiljet waarmee straks geëxperimenteerd wordt, is veel kleiner en makkelijker in gebruik. Voor kiezers met een visuele beperking is het nieuwe stembiljet ook toegankelijker, omdat het beter te gebruiken is in combinatie met een hulpmiddel, zoals een stemmal en audio-ondersteuning. Daarnaast bevordert het afbeelden van de logo’s van partijen op het stembiljet ook de toegankelijkheid.
Kleiner en handzamer
Het model stembiljet waarmee wordt geëxperimenteerd heeft een A3-formaat. Op de bovenste helft staan de logo’s en namen van de partijen. Op de onderste helft staan kandidaatsnummers. Er staan geen namen van kandidaten op het stembiljet. De namen van de kandidaten vindt de kiezer in een overzicht van kandidaten dat in elk stemhokje ligt, in elk stemlokaal hangt en dat iedere kiezer voor de verkiezingsdag thuis ontvangt. De kiezer maakt zijn keuze door het vakje bij een partij in te kleuren en vervolgens het vakje in te kleuren bij een kandidaat van die partij. Het model stembiljet waarmee geëxperimenteerd wordt is de afgelopen jaren uitgebreid getest met verschillende doelgroepen. Op basis van de deze testen is het stembiljet verbeterd tot het huidige model nieuw stembiljet waarmee wordt geëxperimenteerd.
Wat betekent dit voor de kiezer?
Het nieuwe stembiljet vraagt een andere manier van stemmen dan de kiezer is gewend. Daarom worden kiezers in de vijf deelnemende gemeenten de komende maanden uitgebreid geïnformeerd over het nieuwe stembiljet. Ook komen in elke gemeente proefstemmomenten om te oefenen met het nieuwe stembiljet. Dat kan ook online via www.oefenstembiljet.nl. Daarnaast is op de verkiezingsdag in ieder stemlokaal een extra stembureaulid aanwezig dat uitleg kan geven over het nieuwe stembiljet. Dit stembureaulid wordt extra getraind om uitleg te kunnen geven over het nieuwe stembiljet. Aan kiezers wordt actief gevraagd of ze bekend zijn met het nieuwe stembiljet en in het stemlokaal is het ook nog mogelijk om ermee te oefenen.
Evaluatie
Na afloop wordt het experiment zorgvuldig geëvalueerd. Daarin worden de ervaringen met het nieuwe stembiljet van zowel kiezers, stembureauleden als de gemeente meegenomen. De evaluatie van het experiment wordt met de Tweede Kamer gedeeld. Als het nieuwe model stembiljet goed wordt ontvangen is de planning om daarna de wet aan te passen, zodat met de gemeenteraadsverkiezingen in 2026 iedereen kan stemmen met het nieuwe stembiljet.