Waarom gepest en waar?
De meeste kinderen worden gepest vanwege hun uiterlijk, kleding of gedrag. Opvallend is dat bijna 1/3 van de kinderen wordt gepest om redenen die feitelijk discriminatie zijn. Voor meisjes en kinderen die zich als 'anders' definiëren is dit vooral vanwege hun seksuele gerichtheid en/of genderidentiteit. Voor jongens is dit vooral vanwege een handicap. Zorgelijk is ook dat ongeveer 15% van de gepeste kinderen hun leven een onvoldoende geeft. Dit zijn vooral kinderen die op meerdere plaatsen worden gepest en er met niemand over praten. Pesten gebeurt namelijk niet alleen op school, maar ook in de buurt, online, op de sportvereniging en zelfs thuis.
Kinderombudsvrouw Margrite Kalverboer: 'Ik maak me zorgen over al die kinderen die hun leven een onvoldoende geven, omdat ze zich zo eenzaam voelen doordat ze gepest worden. Daar kunnen we wel degelijk iets aan doen. We moeten meer praten over pesten, pesten serieus nemen en meer ruimte en support geven aan kinderen om ze te laten zijn wie ze zijn.'
Onvoldoende actie en verantwoordelijkheid volwassenen
Juist praten over pesten is belangrijk, want alleen dan kan er hulp geboden worden. Ouders en leerkrachten zijn voor kinderen de belangrijkste mensen om naar toe te gaan als ze gepest worden. Maar zij kunnen het niet alleen oplossen. Kinderen worden namelijk ook in de buurt en online gepest. Daar is niet altijd een volwassene bij waar kinderen naar toe kunnen als ze gepest worden. In de beleving van kinderen doen volwassenen soms ook mee aan het pesten. Door het pesten onbelangrijker te maken of er grapjes over te maken.
Pesten vraagt om brede overall aanpak
De ideeën van kinderen sluiten aan bij eerder onderzoek naar een effectieve aanpak tegen pesten: leerkrachten die pestgedrag corrigeren zorgen ervoor dat pesten afneemt en dat kinderen meer geneigd zijn de leerkracht te vertellen over pesten als dit speelt. Empathieontwikkeling en leren omgaan met diversiteit zijn in theorie belangrijke elementen die nu nog grotendeels missen in de verschillende interventies tegen pesten. Wat ook nodig is, is dat pesten buiten school (in de buurt, online, op sportverenigingen e.d.) herkend wordt en dat een aanpak gevonden wordt waarbij de verschillende programma's en benaderingen met elkaar in verbinding worden gebracht. Op die manier kan de brede overall aanpak gecreëerd worden die nodig is om pesten tegen te gaan.
Doel van het onderzoek
De Kinderombudsman is het onderzoek gestart in de Week tegen Pesten in 2021. De opening van het onderzoek heeft veel reacties opgeroepen. Niet alleen van kinderen die de vragenlijst invulden, maar ook van volwassen die nog steeds lijden onder hun pestervaringen uit het verleden. Dat de impact van pesten groot is, is algemeen bekend. De Kinderombudsman wilde kinderen daarom zélf een stem geven in de aanpak van pesten: hoe ervaren zij pesten en welke oplossingen zien zij? De meldingen die bij de Kinderombudsman binnenkwamen gaven aanleiding om ook de relatie tussen pesten en discriminatie te bezien. Verder strekt het onderzoek zich uit naar alle leefomgevingen van kinderen.
Belangrijkste aanbevelingen
De Kinderombudsman vindt het belangrijk dat er een brede overall aanpak van pesten komt, waarbij pesten en discriminatie samengenomen worden en waarbij breder gekeken wordt dan alleen een aanpak van pesten op school. Omdat het onderwerp verschillende leefomgevingen van kinderen raakt, bevat het rapport veel informatie en aanbevelingen aan verschillende partijen. Zo worden bijvoorbeeld ministeries, gemeenten, de wetenschap en kenniscentra op het gebied van pesten gevraagd zich in te zetten om de aanpak van pesten ook buiten school vorm te geven. Ook zijn er aanbevelingen voor professionals die met kinderen werken, zoals leerkrachten, sportcoaches, jongerenwerkers, wijkagenten en de opleidingen voor dit soort beroepen/functies. Voor hen is het soms lastig om pesten en discriminatie te herkennen en bespreekbaar te maken. Zij hebben hier handvatten voor nodig, zodat kinderen pesten ook makkelijker bespreekbaar durven maken.