De spotprijzen zijn sinds het hoogtepunt op 8 maart dit jaar weliswaar gedaald naar een niveau van rond de 110 euro/MWh, maar lange termijnproducten blijven op een hoog niveau van rond de 120 euro/MWh. Daarnaast wordt de markt afhankelijker van LNG, zullen de systeemkosten voor met name de gasbergingen toenemen en worden steeds grotere zekerheden gevraagd voor de levering van de commodity. Deze ontwikkelingen hebben consequenties voor de strategische positionering van bedrijven en hebben directe maatschappelijke gevolgen. Dat zijn de belangrijkste conclusies van een ingelaste informatiebijeenkomst die VEMW vandaag organiseerde voor haar leden.
Crisis
De marktontwikkelingen, de oorlog in Oekraïne en de steeds luider wordende roep om zo snel mogelijk afscheid te nemen van Russisch gas kunnen grote consequenties hebben voor grootverbruikers van gas. De Europese afhankelijkheid van Russisch gas is ca. 35 procent, waar dit voor Nederland ca. 25 procent bedraagt. De Europese Commissie wil de afhankelijkheid van olie, gas en kolen uit Rusland versneld afbouwen. Volgens het REPowerEU-plan zou het voor aardgas gaan om tweederde (ca. 100 bcm) van de gasleveranties uit Rusland (155 bcm in 2021) in één jaar. Daarvoor is een mix van maatregelen nodig aan de aanbodzijde (verduurzaming en diversificatie van energiebronnen), gasopslag en de vraagzijde (energiebesparing, elektrificatie). De gasopslagen in de Europese Unie worden aangemerkt als vitale infrastructuur en moeten bij het begin van het volgende gasjaar (1 oktober 2022) voor minimaal 90 procent gevuld zijn. Ook moet er extra ingezet worden op vloeibaar gas (LNG), biomethaan, waterstof en elektrificatie. Ook wil de Commissie de staatsteunregels aanpassen om een ruimere compensatie voor de historisch hoge gasprijzen te kunnen bieden aan bedrijven.
Om voor de volgende winter over 9 maanden (!) goed voorbereid te zijn richten de maatregelen van het Nederlandse kabinet zich op de import van - meer vloeibaar - gas (LNG) uit andere landen en het borgen van een voldoende vulgraad van de gasbergingen. Daarnaast zet de Rijksoverheid op de korte termijn in op een energiebesparingscampagne, inclusief een aanscherping van de energiebesparingsplicht voor bedrijven, waardoor er minder gas nodig is. Tot slot wil het Rijk de inzet van groen gas, waterstof, zon-PV en windturbines op zee versnellen, inclusief de elektrificatie van de warmtebehoefte (stoom) in de industrie. Het kabinet heeft de beoogde maatregelen voorgelegd aan de Kamer. VEMW verwacht volgende week een vervolg Kamerbrief van de bewindspersonen, waarin aangegeven zal worden hoe een aantal maatregelen uitgewerkt gaat worden.
Zorgen
Algemeen directeur Hans Grünfeld van VEMW: “de zakelijke energiegebruikers hebben toenemende zorgen - en op een breder vlak - over de leveringszekerheid en de stijgende kosten voor het contracteren en afnemen van gas. Die zorgen worden vooral gevoed door twijfels over de continuïteit van de levering van Russisch gas en het risico dat gasleveranciers omvallen. Of Rusland de gaskraan op enig moment dichtdraait of de Europese Unie binnen een korte termijn de afname van dat gas wil minimaliseren, in beide gevallen zijn er alternatieven nodig om in de energiebehoefte te voorzien. LNG is de snelste optie, maar zal ook leiden tot een prijsopdrijvend effect voor de komende jaren. Interessant is dat tweederde van de leden in de call nadrukkelijk óók mogelijkheden ziet in de verduurzaming van de energievraag (elektrificatie) en in energiebesparing. Op relatief korte termijn, met uitdagingen ten aanzien van de inpassing, ombouw en realisatie.”
Grünfeld vervolgt: “De grote zorgen over de aanhoudend hoge en stijgende kosten is breder geworden de afgelopen maand. Ging het eerst met name over de commodityprijzen, nu worden afnemers geconfronteerd met maatregelen die zullen leiden tot hogere systeemkosten voor met name de gasbergingen (prijsrisico’s en financiële exposure verplichte opslag) en het transport (kostenverschuivingen). Doordat marktpartijen elkaar steeds minder vertrouwen neemt de prijsvolatiliteit ook toe en vragen leveranciers steeds grotere zekerheden (kredietverplichtingen, bankgaranties) voor de levering van de commodity om hun eigen financiële positie te kunnen borgen en een mogelijk risico op faillissement te verkleinen.”
Grunfeld tot slot: “De urgentie van het nemen van maatregelen neemt uit oogpunt van de toename en verbreding van de zorgen van marktpartijen snel toe. Zowel de betrouwbaarheid als de betaalbaarheid van de energievoorziening staan meer dan ooit op het spel, op de korte termijn en zeker ook op de langere termijn. Dat vraagt verantwoord leiderschap en rationeel handelen van alle partijen in de energiemarktketen.”