De salarissen van zorgbestuurders moeten aan de zogeheten Wet Normering Topinkomens (WNT) voldoen. Omdat zij grotendeels uit publieke middelen worden betaald, zit er een wettelijk maximum op hun salaris. Afhankelijk van het takenpakket van de zorgbestuurder kan dat maximumsalaris in 2019 verschillen van 107 duizend tot 194 duizend euro.
Winstuitkeringen worden echter niet meegerekend in de WNT. Daardoor kan een zorgbestuurder op goedkeuren van de Raad van Toezicht naast het basissalaris ook winstuitkering ontvangen. Daardoor is het voor zorgbestuurders mogelijk om binnen enkele jaren miljonair te worden met geld uit publieke middelen.
‘Onacceptabel’
KRO-NCRV's Pointer en Follow the Money ontdekten na onderzoek van de jaarrekeningen van 2017 en 2018 al dat zorgbestuurders via zulke constructies veel geld incasseren. Destijds hebben we laten zien dat zorgbedrijven frauderen om forse winstmarges te behalen. In dit geval gaat het echter om constructies die legaal zijn. “Je weet dat er al eerder berichten zijn geweest over hoge inkomens en winsten”, zegt Wim Groot, hoogleraar gezondheidseconomie aan de Universiteit Maastricht. ‘Maar het is toch weer een verrassing als je ziet hoe simpel het is om in de zorg snel rijk te worden.’
Ook Aad de Groot, directievoorzitter van verzekeraar DSW, verbaast zich over de hoge winstuitkeringen. “Het jezelf toekennen van grote winstbedragen boven de Wet Normering Topinkomens vind ik onacceptabel, omdat we hebben afgesproken dat we in de zorg niet hoger belonen dan is vastgesteld in de Balkenendenorm”, zegt De Groot. “Iedereen zal zien dat elke euro die we aan de zorg besteden noodzakelijk is.”
Sophie Hermans, Tweede Kamerlid voor de VVD, spreekt ook haar verbazing uit over de hoge winstuitkeringen. “Als ik dit soort bedragen hoor, dan denk ik: 'Dit kán niet de bedoeling zijn en dit ís niet de bedoeling'. Een boterham verdienen mag. Ook in de zorg. Je kunt zorgvuldig met je budgetten omgaan en zelfs winst maken. Maar wat de VVD betreft gebruik je dat publieke geld in de eerste plaats om nóg betere zorg te leveren.”
In de loop van dit jaar gaat de Wet integere bedrijfsvoering in consultatie. Deze wet moet de hoge winstuitkeringen in de zorg aan banden leggen. “Die wet moeten we snel invoeren. En als meer nodig is, gaan we dat doen”, vindt Hermans.
Hoge winsten
In de geestelijke gezondheidszorg, de gehandicaptenzorg en de thuiszorg is voor bv’s en stichtingen een winstmarge van zo’n 3 procent gangbaar. Deze vormen van zorg zijn grotendeels afhankelijk van de arbeid van het personeel, en de diensten worden vaak per uur berekend, waardoor er niet veel ruimte is om efficiënter te werken. Diverse zorgeconomen hanteren daarom een grens van 10 procent winst: zit een zorgbedrijf daarboven, dan is het de moeite waard om te kijken wat daar precies gebeurt.
De winst bij deze zorgbedrijven kan alsnog legitiem zijn. Sommige bedrijven halen omzet uit verschillende takken van zorg. Ook kunnen externe investeringen de cijfers vertekenen. En bij een aantal bedrijfsvormen – denk aan eenmanszaken, maatschappen en VOF’s – is de winst onderdeel van het salaris van de bestuurders. Kijken we alleen naar bv’s, nv’s en stichtingen, dan gaat het om 297 bedrijven met een zeer hoge winst. Dat komt neer op 15 procent van alle onderzochte zorgbedrijven.