‘Het beeld dat uit de cijfers naar voren komt, herkennen we uit de praktijk. Burgemeesters en provincies trokken vorig jaar al aan de bel over de problemen die zij ervaarden met een relatief klein deel van de asielzoekers. Daarop hebben we stevige maatregelen genomen, waarvan we de effecten hopelijk volgend jaar terugzien in de cijfers', zegt de staatssecretaris.
Overlast is volgens de staatssecretaris in alle vormen onacceptabel. Niet alleen omdat het de omgeving hindert, maar ook omdat overlast het draagvlak aantast om mensen op te vangen die onze bescherming nodig hebben.
Reeks maatregelen
Om de problemen op te lossen is een reeks maatregelen genomen. Zo zijn er drie ketenmariniers aangesteld. Ook is er een top-X lijst opgesteld om de meest hardnekkige overlastgevers gericht aan te pakken. En er is een Handhavings- en Toezichtslocatie gekomen voor de ergste raddraaiers.
‘We zien dat dit in een aantal gemeenten inmiddels vruchten afwerpt, maar we zijn er nog niet’, stelt Broekers-Knol.
Daarom stelt zij een vierde ketenmarinier aan, komt er 1 miljoen euro beschikbaar voor lokale initiatieven en is er een aanvullende toolkit met maatregelen in de maak, waar gemeenten vanaf de zomer mee aan de slag kunnen.
Onderzoek
Het incidentenoverzicht geeft geen inzichten in de oorzaken van de cijfers. Daarom wordt het WODC (Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecentrum) gevraagd nader onderzoek te doen naar de oorzaak van de stijging. Die kan deels gelegen zijn in een andere manier van registreren door de politie (na correctie gaat het dan niet om 27 maar om 22 procent), doordat meer vreemdelingen tegelijkertijd op een COA-locatie verbleven (gemiddeld een 17 procent hogere bezettingsgraad) of door de aanhoudende inzet van de ketenmariniers om alle betrokkenen zoveel mogelijk te laten registreren of aangifte te laten doen. De staatssecretaris heeft het WODC ook gevraagd om vanaf volgend jaar het incidentenoverzicht op te stellen, zodat het overzicht wetenschappelijk gevalideerd is.
De cijfers
In 2019 werd ruim 3500 keer een vermogensdelict gepleegd, en was circa 550 keer sprake van vernieling. De politie registreerde 665 keer een geweldsmisdrijf, waarvan 83 keer een seksueel misdrijf en 32 keer een levensdelict. Twee keer was er sprake van een voltooid levensdelict. Beide zaken moeten nog voor de rechter komen. In 59 procent van alle gevallen was de verdachte een vreemdeling uit een veilig land. Dat is een soortgelijk percentage als in 2018 (toen 56 procent).
Bij de incidenten in de asielzoekerscentra steeg het overtreden van de huisregels naar ruim 10.000 keer (was in 2018 circa 7500). Ook agressie en geweld namen toe: ruim 5300 gevallen. Bij de incidenten op asielzoekerscentra was 28 procent van de aanstichters afkomstig uit een veilig land. Het COA voert lik-op-stuk-beleid: in 2019 werd 6880 keer een maatregel opgelegd, 29 procent meer dan een jaar ervoor. Dit kan bijvoorbeeld betekenen dat leefgeld wordt ingehouden, dat iemand wordt overgeplaatst of dat iemand een meldplicht krijgt.