Door de uitbraak van het coronavirus zijn gerechtsgebouwen sinds 16 maart beperkt toegankelijk. Deze vergaande maatregel werd genomen in het belang van de gezondheid van mensen die betrokken zijn bij rechtszaken en de volksgezondheid in het algemeen. Wekelijks behandelt de Rechtspraak tienduizenden zaken. Betrokkenen willen begrijpelijkerwijs een zitting vaak fysiek bijwonen en regelmatig zijn mensen dit zelfs verplicht, zoals bijvoorbeeld getuigen die zijn opgeroepen. Daarnaast werken meer dan 10.000 mensen bij de Rechtspraak en zijn tal van professionals als advocaten, officieren van justitie, de reclassering en mensen van bijvoorbeeld Slachtofferhulp normaal gesproken aanwezig bij zittingen. Rechtspraak brengt veel mensen op de been, wat de afgelopen weken niet mogelijk was gezien de maatregelen die genomen waren tegen de verspreiding van het virus.
Onmisbaar
Rechtspraak is onmisbaar in een democratische rechtsstaat en in het persoonlijke leven van mensen. Rechten moeten beschermd worden en vaak zorgt een rechterlijk oordeel ervoor dat mensen een streep kunnen zetten onder het verleden en weer verder kunnen met hun leven. Ook voor de economie en de veiligheid in de samenleving is een goed functionerende rechtspraak onmisbaar. Daarom heeft de Rechtspraak de afgelopen weken alles op alles gezet om zoveel mogelijk zaken te behandelen. Schriftelijk, via skype, telehoren en telefoon. Ten opzichte van het normale aantal beslissingen is de afgelopen weken 75 procent gehaald. Inmiddels zijn alle gerechtsgebouwen aangepast aan de eis van anderhalve meter afstand, onder meer met looplijnen, plexiglasschermen en een aangepaste toegangscontrole. Ook zijn afspraken gemaakt met bijvoorbeeld het Openbaar Ministerie (OM), de Dienst Justitiële Inrichtingen (DJI) en de advocatuur over hoe om te gaan met de uitzonderlijke situatie die is ontstaan door de uitbraak van het coronavirus.
Fysieke zittingen
Door de aanpassingen zijn vanaf 11 mei stap voor stap steeds meer fysieke zittingen op veilige en verantwoorde wijze mogelijk. Alleen in zaken waarin een zitting met fysieke aanwezigheid van partijen noodzakelijk is, worden partijen én Rechtspraakmedewerkers opgeroepen naar het gerecht te komen. De betrokken partijen horen (of hebben al reeds gehoord) van de rechtbank of het gerechtshof wanneer en hoe (via telefonische beeldverbinding of in fysieke aanwezigheid) hun zaak wordt behandeld. Daarnaast blijven rechters rechtszaken zoveel mogelijk met een videoverbinding of telefonisch behandelen en worden rechtszaken waar mogelijk schriftelijk afgedaan.
Publiek
Het is op dit moment nog niet mogelijk voor publiek om zittingen bij te wonen. Voor journalisten geldt dat er plek is voor 3 verslaggevers bij een zitting. Als het lokaal mogelijk is om veilig meer journalisten te ontvangen, is daar ruimte voor. Waar nodig worden ook livestreams ingezet en er worden zoveel mogelijk uitspraken gepubliceerd op rechtpraak.nl.
Uitbreiding
Hoeveel zaken er behandeld kunnen worden in fysieke aanwezigheid van procespartijen hangt onder meer af van de mate waarin een gerechtsgebouw coronabestendig te maken is en de capaciteit in het cellencomplex en bij de vervoerder. Dat kan lokaal verschillen. Elk gerecht bekijkt per rechtsgebied in welke mate uitbreiding de komende periode mogelijk is. Daarover vindt lokaal overleg plaats met OM en advocatuur en met andere ketenpartners.
Daarnaast komen er ruimere openingstijden voor gerechtsgebouwen, zodat zittingen ook vroeg in de ochtend of aan het begin van de avond gehouden kunnen worden. Deze werkwijze vraagt flexibiliteit van alle betrokkenen. Ook hierover vindt op lokaal niveau overleg plaats met de betrokken professionals.
Aanpassing
De komende tijd bekijkt de Rechtspraak doorlopend of aanpassing van de maatregelen mogelijk is. Bijvoorbeeld wat betreft de aanwezigheid van publiek en uitbreiding van het aantal en het soort zaken dat in aanmerking komt voor een fysieke zitting. Hierover volgt dan vanzelfsprekend verdere berichtgeving.