Deze vermindering van luchtvervuiling kunnen we waarnemen vanuit de ruimte met het Nederlandse satellietinstrument Tropomi.
Minder uitstoot in Nederland
In ons land zijn vanaf 16 maart maatregelen getroffen om het coronavirus te beheersen. Deze maatregelen leiden tot een sterke vermindering van bijvoorbeeld wegverkeer, vliegverkeer en industriële activiteiten. Daardoor is er tijdelijk minder uitstoot van schadelijke stoffen, zoals koolstofdioxide en stikstofdioxide.
Afgelopen week, vanaf zondag 22 maart, was uitzonderlijk zonnig en droog, met een zuidoosterwind door een groot hogedrukgebied ten noorden van Nederland. De satelliet kan niet door wolken heen kijken, maar door het zonnige weer zijn deze week extra veel metingen verricht kunnen worden. Om de invloed van het weer op de vergelijking te minimaliseren hebben we 22-26 maart 2020 vergeleken met de periode 23-27 februari 2019 toen het ook grotendeels onbewolkt was in noordwest-Europa met ook een wind uit het zuidoosten. Deze vergelijking is te zien in figuur 1.
Data combineren
De NO2-concentraties variëren sterk van dag tot dag, met name vanwege de veranderingen in het weer maar ook bijvoorbeeld door veranderingen in de uitstoot. Zo is de uitstoot in Nederland bijvoorbeeld op zondag veel lager dan doordeweeks. Op basis van metingen van één dag kunnen daarom moeilijk conclusies worden getrokken. Door de gegevens te middelen in de tijd raken we een deel van deze variabiliteit kwijt. We hebben de data over verschillende periodes gecombineerd en vergeleken met de periode voor deze maatregelen en met het maandgemiddelde van maart 2019.
De schatting van de reductie is afhankelijk van hoe de vergelijking precies wordt gedaan en welke periode gekozen wordt voor de middeling. Daarom is de schatting op basis van alleen deze metingen relatief onzeker voor Nederland, met een marge van 20 tot 60 procent.
Al zestien jaar worden satellietmetingen gedaan door het OMI-instrument, de voorloper van Tropomi. Uit de vergelijking met deze historische gegevens blijkt hoe uitzonderlijk de actuele situatie is.
China en Europa
Eerder werd al een sterke afname in luchtvervuiling boven China en Noord-Italië gemeten. Ook in Parijs, Rome en Madrid is dit vastgesteld. Vergelijkbare afnames werden recent door de European Environment Agency gerapporteerd voor steden in Europa op basis van grondmetingen van NO2.
Volgende stap
Een volgende stap is het combineren van de satellietmetingen van de concentraties NO2 met metingen aan de grond en met modellen die de chemie in de atmosfeer en de meteorologische variabiliteit beschrijven. Door deze combinatie kunnen we de meteorologische invloed beter kwantificeren en preciezere schattingen maken van de veranderingen in de uitstoot.