ANPR-camera's
Op een aantal wegen in het land hangen ANPR-camera’s (Automatic Numberplate Recognition) die de kentekens van passerende voertuigen registreren. De gegevens van de circa 300 camera’s – waarvan de locaties jaarlijks worden gepubliceerd - mogen sinds 1 januari 2019 voor een periode van 28 dagen worden bewaard. Daarna worden de gegevens automatisch vernietigd. Die bevoegdheid heeft de politie wettelijk gekregen als extra middel om verdachten van ernstige misdrijven te kunnen opsporen. Dankzij de cameragegevens kan de politie achteraf vaststellen of een voertuig op een bepaald moment op een bepaalde locatie aanwezig was.
Onderzoek ontvoering
In het eerste jaar dat de politie deze nieuwe bevoegdheid heeft, hebben rechercheurs ongeveer 1100 keer kentekengegevens opgevraagd. In een aantal gevallen heeft dit bijgedragen aan het – versneld – opsporen van verdachten. Bijvoorbeeld in een onderzoek naar een ontvoering werd dankzij ANPR-gegevens heel snel een verdachte getraceerd. De route van de ontvoerder kon dankzij de kentekenregistraties worden gevolgd, waarna de verdachte werd aangehouden. Zeker is dat dit niet zo snel was gelukt zonder de cameragegevens.
Woninginbraken
Ook in een onderzoek naar woninginbraken speelden de opgeslagen kentekengegevens een cruciale rol; daaruit bleek dat een kenteken dat door een getuige bij één van de woninginbraken werd gezien, op twee verschillende auto’s voor kwam. Daarmee kon worden aangetoond dat de inbrekers gebruik maakten van een vals kenteken én werd de rechtmatige kentekenhouder gevrijwaard.
Voorwaarden
Omdat de ANPR-camera’s alle kentekens van passerende auto’s vastleggen – gemiddeld zo’n 135 miljoen per maand – heeft de minister van Justitie en Veiligheid strikte voorwaarden gesteld aan het bewaren van de gegevens, maar ook aan de mensen die ze mogen raadplegen. Zo worden de foto’s en kentekens versleuteld bewaard, waardoor ze niet herkenbaar zijn als ze in de handen van onbevoegden zouden vallen.
Toestemming OM
Het Openbaar Ministerie moet voor elke bevraging toestemming geven. Bestuurders die op de opgevraagde foto te zien zijn, worden onherkenbaar gemaakt. Intussen zijn 120 politiemensen opgeleid en door de minister geautoriseerd om de database te doorzoeken. Deze medewerkers mogen niet betrokken zijn bij een onderzoek waarover gegevens worden opgevraagd.
Privacy
De bevoegdheid om de kentekengegevens op te slaan en later te bevragen, geldt in eerste instantie voor een periode van drie jaar. In die tijd onderzoekt het Wetenschappelijk Onderzoek en Documentatie Centrum (WODC) het rendement en de zorgvuldigheid waarmee de politie met het middel omgaat. Daarna wordt besloten of de bijdrage die dit middel levert aan het oplossen van misdrijven, opweegt tegen het tijdelijk bewaren van de kentekens.
Rendement en gebruik door politie onderzocht
'Er is een enorme toename van mobiliteit en het aantal vervoersbewegingen. Daarbij past dat de politie steeds meer geautomatiseerd gaat waarnemen, door middel van sensoren zoals ANPR', legt Ernest Venema van de Dienst Regionale Informatieorganisatie uit. 'Wettelijk gezien mogen we de passagegegevens nu 28 dagen bewaren. Los van juridische en technische vraagstukken, buigen we ons ook over ethische aspecten. Het is heel belangrijk om de vraag te beantwoorden of een dergelijke inbreuk op de privacy ook te billijken is. Daarom wordt door het WODC onderzocht wat het rendement is én hoe de politie met deze bevoegdheid omspringt.'