Urgentie
In Amsterdam heeft 51% van de vrouwen te maken gehad met straatintimidatie. Voor de leeftijd 15-34 jaar is dit percentage 81%. In het openbaar vervoer, op pleinen, in parken, ’s avonds laat, maar ook in het volle daglicht middenin een druk winkelgebied lopen vrouwen het risico lastiggevallen te worden.
Online
Minder zichtbaar dan intimidatie op straat maar vaak even kwetsend en beangstigend zijn online seksuele intimidatie en geweld. Op social media zijn snelle en wisselende contacten gebruikelijk. De relatieve anonimiteit van het digitale contact maakt intimidatie laagdrempelig en de dader minder zichtbaar. Als gevolg daarvan hebben jongeren te maken met fenomenen als sextortion, slutshaming, shame-sexting, wraakporno of grooming.
Geweld
Voor een beperkte groep meisjes en vrouwen is de situatie werkelijk alarmerend en haast uitzichtloos door een negatieve spiraal van misbruik en geweld, soms uitgestrekt over meerdere generaties. Uit landelijk onderzoek blijkt dat 22% van de volwassen vrouwen slachtoffer is geweest van seksueel geweld, voor meisjes tussen de 12 en 25 jaar oud is dat 14%. De meest onveilige plek voor vrouwen is thuis, veel daders zijn (ex-)partners of familieleden. In Amsterdam steeg het aantal geregistreerde geweldsincidenten in de huiselijke sfeer met 7%: van 6183 in 2017 naar 6608 in 2018.
Seksuele intimidatie en geweld zijn weerbarstige, taaie problemen die dikwijls onzichtbaar en ongrijpbaar zijn. Politie en het Openbaar Ministerie geven prioriteit aan geweld tegen vrouwen, maar het blijft noodzakelijk dat er meer aangifte wordt gedaan. Daar is meer bewustwording voor nodig bij slachtoffers en hun omgeving. Alle betrokkenen experts waarschuwen voor het probleem van kwetsbare meisjes in Amsterdam die hulp ontberen en daardoor geïsoleerd zijn. Burgemeester Halsema kiest er met onderstaande maatregelen voor om het slachtoffer en niet de dader centraal te stellen.
1. Campagne #jijstaatnietalleen: gericht op meisjes en vrouwen die te maken krijgen met seksuele intimidatie en geweld, op straat of online. Boodschap is dat de stad net zo goed van hen is en dat uitbuiting en intimidatie niet worden geaccepteerd. Voor wie behoefte heeft aan steun staat een Amsterdamse vrouw klaar die als positief rolmodel en vriendin een steun kan zijn. De vriendinnen opereren onder het motto ‘Naast elk Amsterdams meisje staat een sterke vrouw’ en vormen geleidelijk een beweging van vrijwilligers
2. Problemen zichtbaar maken: De signalen die we krijgen over meisjes die in grote problemen verkeren maar die hulp mijden zijn ernstig. Wat er zich precies afspeelt blijft onder de radar. De komende tijd wordt in samenwerking met de Rapporteur Mensenhandel nader onderzoek gedaan om de doelgroep beter in beeld te krijgen. Wat speelt er in de verschillende stadsdelen. Welke signalen krijgen scholen, jongerenwerk, hotels? Hoe werkt de online leefwereld van jongeren hierin door?
3. Aanpak online seksueel geweld: in het kader van het actieprogramma Digitale Veiligheid is de gemeente Amsterdam in samenwerking met de politie en het OM eind 2019 gestart met het project ‘Aanpak fenomeen sextortion’. Meisjes worden in de aanpak aangemerkt als de belangrijkste aandachtsgroep.
4. ‘ROSA’: persoonlijke regie voor kwetsbare jonge vrouwen: Voor meisjes met complexe problemen en meervoudig slachtofferschap kan pas verschil worden gemaakt als de samenwerking tussen veiligheid- en zorgpartijen optimaal is. Daarom wordt een integrale persoonsgerichte aanpak gestart. De onderlinge netwerken van meisjes en daaromheen de jongens en mannen worden in beeld gebracht, te beginnen in Nieuw-West en West. Amsterdam zal in navolging van de Top600 en de Top400 waarin daders een persoonsgerichte aanpak krijgen, nu voor het eerst persoonlijke regie introduceren voor slachtoffers.
5. Bestuurlijke handhaving: personeel van hotels, restaurants en nachtclubs ziet vermoedelijk dikwijls praktijken van ronselen, intimidatie en misbruik. Meestal rekent men melding hiervan niet tot de verantwoordelijkheden. De burgemeester gaat met de branche in gesprek om afspraken te maken op basis van vrijwilligheid. Tegelijk wordt onderzocht of de gemeente onwillige ondernemingen kan dwingen om misstanden te melden.
6. Veilige opvang en wonen: het college zal een uiterste inspanning doen om voldoende woonruimte en opvang te bewerkstelligen voor deze kwetsbare groep meisjes.
7. Systeemfouten aanpakken: onder voorzitterschap van de burgemeester worden systeemfouten in de hulpverlening opgespoord en opgelost. Het doel is snelle en doeltreffende hulp, waardoor het vertrouwen toeneemt en zo de risico’s van intergenerationele overdacht van geweld tegen meisjes en vrouwen weg te nemen.
Op verzoek van het college heeft journalist Margalith Kleijwegt onderzoek gedaan naar de problematiek en haar bevindingen gebundeld. Het resultaat “Kwetsbaar – meisjes in de gevarenzone” geeft een verontrustend beeld van de situatie van veel jonge vrouwen in de stad.