Rioolwater is het mengsel van afvalwater van huishoudens en bedrijven en van hemelwater dat in het riool spoelt via straatkolken en dakgoten. De zuivering van rioolwater is een taak van de waterschappen
Eind 2017 waren er 326 rioolwaterzuiveringsinstallaties in Nederland. Gezamenlijk zuiverden deze installaties in 2017 ruim 1,9 miljard kubieke meter rioolwater, 1 procentmeer dan in 2016. Dit staat gelijk aan ruim 300 liter rioolwater per inwoner per dag. Dat is inclusief het rioolwater van bedrijven en hemelwaterafvoer. Een inwoner gebruikt bijna 120 liter drinkwater per dag.
Schommelingen in rioolwaterhoeveelheden
De hoeveelheid neerslag veroorzaakt schommelingen in de rioolwaterhoeveelheden. Dat kan van jaar op jaar en regionaal verschillen. In 2017 hebben de waterschappen in het noorden en westen van Nederland beduidend meer rioolwater verwerkt, omdat in deze gebieden meer neerslag viel dan in 2016. De grootste toename werd gemeten bij het Wetterskip Fryslân. Dit waterschap verwerkte 16 procent meer rioolwater dan in 2016. Bij de meer zuidelijk gelegen waterschappen was de aanvoer op de rioolwaterzuiveringsinstallaties lager omdat in 2017 in deze gebieden minder neerslag viel dan in 2016. In het gebied van Waterschap de Dommel in Noord-Brabant was de daling het sterkst. Hier werd 10 procent minder rioolwater gezuiverd dan in 2016.
Deze jaarlijkse (regionale) fluctuaties in de rioolwateraanvoer kunnen in de toekomst door klimaatverandering sterker worden, bijvoorbeeld wanneer droge jaren afgewisseld worden met extreem natte jaren. In 2018 viel gemiddeld over het land een derde minder neerslag dan in 2017. De verwachting is dat de rioolwaterhoeveelheden bij alle waterschappen lager zullen zijn.
Wat als er geen rioolwaterzuivering zou zijn?
Het gezuiverde rioolwater wordt geloosd op het oppervlaktewater, het liefst met zo min mogelijk restvervuiling. De rioolwaterzuiveringsinstallaties halen daarom bijna alle biologisch afbreekbare vervuiling uit het aangevoerde rioolwater. Daarnaast worden fosfor en stikstof gemiddeld voor 85 procent uit het rioolwater gehaald. Stikstof en fosfor veroorzaken eutrofiëring van het oppervlaktewater. Andere bronnen van de belasting van het oppervlaktewater met stikstof en fosfor zijn lozingen vanuit bedrijven, vervuiling die via de lucht wordt aangevoerd en uit- en afspoeling vanuit landbouwgrond en natuurbodems. De waterschappen dragen door goede rioolwaterzuivering bij aan het verlagen van de watervervuiling. Als er geen rioolwaterzuivering zou zijn, zou 50 procentmeer stikstof in het oppervlaktewater terecht komen en bijna 65 procent meer fosfor.