De Rechtspraak heeft te maken met forse tekorten op de begroting, mede veroorzaakt door een vertraagd digitaliseringsprogramma en een forse afname van het aantal rechtszaken. Daarbij gaf minister Dekker (voor Rechtsbescherming) eerder aan de Rechtspraak te willen houden aan de bezuinigingen van kabinet Rutte II (ongeveer 9 procent van de totale Rechtspraakbegroting) tenzij objectief vast komt te staan dat dit niet haalbaar is.
Om een weg uit de financiële malaise te vinden liet de Raad de hele organisatie door onafhankelijke onderzoekers doorlichten. Hierbij werd onder meer gekeken naar mogelijke besparingen op de bedrijfsvoering en werd onderzocht of het veelgehoorde geluid dat rechtszaken steeds complexer worden, klopt.
Zwaardere zaken
Uit het onderzoek blijkt dat rechtszaken in vrijwel alle rechtsgebieden de afgelopen jaren zwaarder en daarmee tijdrovender zijn geworden. De vergoeding die de Rechtspraak van de overheid per zaak krijgt, is daarvoor niet volledig aangepast. De Rechtspraak moet dus meer werk verzetten terwijl er geen extra geld tegenover staat.
Bedrijfsvoering
Op de bedrijfsvoering is verspreid door de organisatie wel geld te besparen, stellen de onderzoekers. Maar het gaat hierbij om relatief kleine besparingen, die er niet voor zullen zorgen dat de Rechtspraak zijn hoofd boven water kan houden. Daarnaast gaat het vaak om maatregelen die de Rechtspraak niet alleen kan nemen, maar waarbij ook andere organisaties moeten worden betrokken.
Locaties
Er is 1 aanbeveling van de onderzoekers waar de Raad zich niet in kan vinden: geld besparen door het afstoten van rechtbanklocaties. De discussie hierover is enkele jaren geleden binnen en buiten de Rechtspraak al breed gevoerd, met als slotsom dat het afstoten van deze locaties de toegang tot de rechter voor burgers beperkt en daarmee niet wenselijk is. Ook heeft de politiek zich meerdere malen tegen dit soort maatregelen uitgesproken.
Financieel gezond
Naast het vandaag verschenen onderzoek liet de Raad eerder het financieringssysteem van de Rechtspraak onderzoeken. Het blijkt dat ook de manier van financiering de financiële problemen verergert. Op dit moment krijgt de Rechtspraak per zaak betaald. Bij een forse terugloop van het aantal rechtszaken betekent dit dat er veel minder geld binnenkomt terwijl vaste kosten gelijk blijven. Ook biedt het huidige systeem geen ruimte voor innovatie. De Raad is samen met minister Dekker op zoek naar een oplossing voor dit probleem.
De onderzoekers van het vandaag verschenen rapport schatten het tekort van de Rechtspraak op ongeveer 50 miljoen euro per jaar. Dit bedrag loopt naar verwachting de komende jaren op. De Raad en minister gaan in gesprek over de vergoeding die de Rechtspraak de komende jaren krijgt. De resultaten van het doorlichtingsonderzoek zullen hierbij worden besproken.