Dat is niet alleen in het belang van hun werknemers, maar ook in hun eigen belang. Want vertrouwenspersonen kunnen ongewenste omgangsvormen als pesten, intimidatie en discriminatie op het werk aanpakken en voorkomen. Ook kunnen werknemers misstanden en integriteitsschendingen melden bij vertrouwenspersonen. Dat voorkomt later grotere schade voor de eigen organisatie.
Dat schrijft het Huis voor Klokkenluiders in een publicatie over vertrouwenspersonen. Daarin staan praktische tips over de taken van vertrouwenspersonen, hun positie en voorzieningen.
Wilbert Tomesen, bestuursvoorzitter Huis voor Klokkenluiders: “Investeren in vertrouwenspersonen loont. De schade van langdurige, grootschalige integriteitsproblemen of van ongewenste omgangsvormen op het werk kan immers enorm zijn. Denk aan onderzoek, maatregelen, boetes en andere schadeposten. Bovendien schaadt het je reputatie bij klanten en het publiek. En eigen medewerkers raken gefrustreerd, leveren minder goed werk af, melden zich ziek of vertrekken. Alle reden dus om problemen in de kiem te smoren. Sterke vertrouwenspersonen zijn daarbij onmisbaar.”
Veiligheid en vertrouwen
Uit onderzoek blijkt dat vertrouwenspersonen behoorlijk kritisch zijn over de cultuur binnen hun bedrijf of organisatie. In een aanzienlijk deel van de organisaties heersen gevoelens van onveiligheid en angst, schort het aan ruimte voor tegenspraak of kritiek en durft men misstanden niet te melden. Ook de veiligheidsbeleving van de vertrouwenspersonen zelf is vrij zorgelijk; maar liefst 20% denkt dat die rol hun carrière mogelijk schaadt en 10% heeft vanwege gevoelens van onveiligheid wel eens overwogen om het vertrouwenswerk neer te leggen.
Meldregeling verplicht
Bedrijven en andere organisaties met meer dan 50 werknemers moeten volgens de wet een meldregeling hebben. Daar moet in staan dat werknemers bij een adviseur terecht kunnen om ongewenste omgangsvormen of misstanden en integriteitsschendingen te bespreken. Het contact tussen werknemer en adviseur moet vertrouwelijk zijn.
Het mag wettelijk ook iemand anders zijn, maar het Huis voor Klokkenluiders ziet de vertrouwenspersoon als de meest logische functionaris om die rol van vertrouwelijk adviseur te vervullen. In verschillende sectoren zijn werkgevers al wel verplicht vertrouwenspersonen aan te stellen, bijvoorbeeld op basis van de cao of afspraken in de branche.
Praktische tips
In de publicatie geeft het Huis voor Klokkenluiders praktische tips aan werkgevers over de rol en positie van vertrouwenspersonen. Een greep daaruit:
-laagdrempelig: voor werknemers moet de stap naar de vertrouwenspersoon gemakkelijk zijn;
-combineer bij voorkeur de twee functies voor vertrouwenspersonen: voor ongewenste omgangsvormen en voor integriteitsschendingen/misstanden;
-geen dubbele petten: een vertrouwenspersoon moet bijvoorbeeld niet tegelijkertijd personeelsfunctionaris zijn, lid van de ondernemingsraad of de hoogste leidinggevende;
- zorg voor vertrouwenspersonen uit verschillende lagen van de organisatie;
-ook in grote organisaties moet de vertrouwenspersoon toch ‘dichtbij’ zijn; dat betekent meerdere vertrouwenspersonen bij de verschillende organisatieonderdelen;
-los van individuele zaken kunnen vertrouwenspersonen ook voorlichting geven over integriteit in het algemeen; door trends en risico’s op tijd te signaleren, kunnen vertrouwenspersoon de integriteit en de veiligheid in de organisatie vergroten;
-een vertrouwenspersoon heeft praktische voorzieningen nodig: een geschikte gespreksruimte, veilige ict-voorzieningen waar de werkgever niet bij kan, (bij)scholing;
-vertrouwenspersonen hebben meestal ook nog een gewone baan; ze moeten wel voldoende tijd krijgen voor hun vertrouwenswerk