Agressie en geweld vinden vooral in het persoonlijk contact plaats, maar steeds vaker ook via social media of internet. Het aantal politieke ambtsdragers dat zich hierdoor laat beïnvloeden in hun standpunten is afgenomen, van 24% naar 15% bij gemeenten. Dat staat in de Monitor Agressie en Geweld Openbaar Bestuur 2018, die minister Ollongren van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties vandaag naar de Tweede Kamer stuurt.
Landelijk ondersteuningsteam
Er wordt een landelijk Ondersteuningsteam Weerbaar Bestuur met ervaren (oud-)politici en onafhankelijke experts op het gebied van nazorg, integriteit en beveiliging opgezet om direct na een incident te kunnen worden ingezet ter ondersteuning. Zij kunnen hun ervaring en kennis op dit terrein delen en adviseren over welke vervolgstappen te zetten. Dat kan onder meer gaan om aangifte doen, welke nazorg gewenst is, en hoe inwoners te informeren over een incident. Minister Ollongren is in overleg met de beroepsverenigingen van politieke ambtsdragers en de bestuurdersverenigingen van politieke partijen over de precieze invulling hiervan.
Veilige woning
Ook als er niet meteen een acute dreiging is, is het verstandig om de persoonlijke veiligheid en de veiligheid in en om de eigen woning onder de loep te nemen. Minister Ollongren onderzoekt of een 'starterspakket' voor aantredende burgemeesters uitkomst biedt. Dit bevat een risicoanalyse van de woonomgeving en een bijpassend beveiligingsniveau. Nu is al een Zelfscan persoonlijke veiligheid beschikbaar via Centrum voor Criminaliteitspreventie en Veiligheid. Daarnaast komt via het Netwerk Weerbaar Bestuur een Basisscan veilige woning beschikbaar.
Aangifte doen
Ruim de helft van de politieke ambtsdragers die geconfronteerd worden met agressie of geweld, bespreken dit of doen hier melding van. De meerderheid van de melders is tevreden over de manier waarop is gereageerd op de melding. Slechts 10% van de slachtoffers doet aangifte bij de politie. De aangiftebereidheid hangt samen met het type incident. Van zwaardere vormen van incidenten zoals bedreiging en fysieke agressie wordt vaker melding gedaan. Als reden om geen aangifte te doen wordt genoemd dat het incident niet ernstig genoeg is (60%) of dat het bij de functie hoort (22%). Minister Ollongren wil dat van alle incidenten melding bij de politie wordt gedaan en zal dat richting alle politieke ambtsdragers benadrukken: “zij moeten vrij van dwang en dreiging hun ambt kunnen uitoefenen. Elke vorm van bedreiging of ongewenste beïnvloeding, vind ik onacceptabel.”
Betere nazorg
Zes op de tien slachtoffers zeggen geen nadelige gevolgen te hebben ondervonden van het incident. Degenen die dat wel ervaren, geven aan dat het vooral hun werkplezier beïnvloedt. Fysieke of psychische effecten spelen veel minder een rol. Politieke ambtsdragers zijn positief over de inzet van de organisatie om incidenten van agressie en geweld door burgers te voorkomen. Er wordt volgens hen een duidelijke norm gehanteerd. Wel is het aantal politieke ambtsdragers dat meent dat de nazorg door de organisatie goed is geregeld lager dan twee jaar geleden (bijvoorbeeld bij provincies van 53% naar 42%). Minister Ollongren wil daarom via het Netwerk Weerbaar Bestuur bevorderen dat in alle raden wordt vastgesteld in welke situatie op welke manier wordt gehandeld en welke nazorg dan gegeven wordt.
Trainingen voor iedereen
Om de weerbaarheid van het lokale bestuur te vergroten wordt extra ingezet op bewustwording, opleiding en oefenen van politieke ambtsdragers in het omgaan met agressie en geweld. Nu vindt een op de drie dat ze onvoldoende voorlichting of training hebben gehad hierover. Wel geeft een kwart van de gemeenten aan dat nieuwe raadsleden dit jaar bij hun introductie standaard voorlichting of training over agressie en geweld zullen ontvangen. Bij gemeenten waar dit nog niet het geval is, zal het gestimuleerd worden via het binnenkort te verschijnen Actieplan Versterking Lokale Democratie en Bestuur, ook in 2019 voor de nieuwe Statenleden.