De hogere score is vooral te danken aan een subjectief oordeel over de kwaliteit van schoonmaken van de haring en een subjectief oordeel over de rijping van de haring. Minder of niet belangrijk voor het verschil zijn objectief meetbare factoren zoals temperatuur en gewicht van de haring. Dit blijkt uit een analyse van de resultaten van de AD haringtest van dit en vorig jaar door Ben Vollaard van Tilburg University.
Het AD testpanel bezoekt jaarlijks een kleine 150 verkooppunten van haring. Zij krijgen een cijfer voor de aan het panel geserveerde haring. Een eerlijk testcijfer dat niet is vertekend door zaken die niets met de kwaliteit van de haring te maken hebben is belangrijk, omdat lezers er hun oordeel op baseren en ondernemers er flink voordeel van kunnen hebben of nadeel van kunnen ondervinden.
Belangenverstrengeling
Een van de twee keurmeesters blijkt verbonden aan één specifieke leverancier van haring. Vanuit die leverancier geeft hij onder meer een cursus haring snijden. Op de webpagina van de leverancier waar de cursussen worden aangeprezen staat te lezen: “Desgewenst kunnen [met panellid Aad Taal] de resultaten van de AD Haringtest worden besproken.” Deze belangenverstrengeling kan het oordeel van het testpanel kleuren.
Zeven vishandels in de top 10 van de haringtest 2016 blijken hun haring te betrekken bij de bewuste leverancier; dit jaar gold dat voor vijf vishandels. Het aandeel viszaken met de bewuste leverancier dat is bezocht door het panel ligt lager dan 10 procent; deze vishandels zijn dus zwaar oververtegenwoordigd in de top 10 van de haringtest.
Testteam heeft schijn tegen
Een vertekening van het oordeel is vooral te verwachten op de subjectieve onderdelen van de test en minder op de objectieve onderdelen. Dat is precies wat het onderzoek laat zien. De onderzoeksresultaten vormen geen direct bewijs van het bevoordelen van vishandels met de bewuste leverancier in de AD haringtest, maar het testteam heeft op basis van dit onderzoek wel alle schijn tegen.
Voor het onderzoek zijn de testuitslagen gekoppeld aan gegevens over de leverancier van haring voor de circa 270 vishandels. Alle benaderde visgroothandels hebben aangegeven aan wie zij haring leveren, met één uitzondering: de leverancier waar het panellid zakelijke belangen in heeft. Een aantal vishandels is daarom direct benaderd om te vragen welke leverancier van haring zij hebben.
Eerder onderzoek naar de haringtest liet al zien dat de AD Haringtest viszaken in Rotterdam en omstreken bevoordeelt. Verkooppunten van haring uit deze regio blijken hoger te scoren in de test dan uit de kwaliteit van de geserveerde haring is te verklaren. Dit suggereert ook een vertekening in het oordeel van het testpanel.
Dr. Ben Vollaard is als universitair hoofddocent Economie verbonden aan de School of Economics and Management van Tilburg University.