Uit de analyse 'Een confrontatie tussen de eisen, kosten en bekostiging in het primair onderwijs' van SEO Economisch Onderzoek komt naar voren dat de bekostiging voor het primair onderwijs net toereikend is om te voldoen aan de wettelijke minimumeisen. 98 procent van alle schoolbesturen heeft een basisarrangement, wat aangeeft dat zij volgens de Inspectie van het Onderwijs voldoen aan de wettelijke eisen die op een minimum geformuleerd zijn. Met alleen basiskwaliteit draait Nederland echter niet mee in de wereldtop, terwijl dit wel de ambitie is van de politiek en de samenleving en uiteraard ook van het onderwijsveld zelf. Op termijn vormt de huidige bekostiging zelfs een gevaar voor de basiskwaliteit.
De voornaamste conclusie die uit deze analyse naar voren komt, is dat de verhouding tussen de bekostiging, kosten en de (aanvullende) eisen toe zijn aan een grondige herziening. Volgens de onderzoekers is dat nodig om het beeld op de werkelijke situatie te verbreden, maar ook om te bekijken wat je mag verwachten van scholen met de huidige bekostiging in relatie tot de ambities die we hebben als land. De vraag die bij de politiek voorligt is: Wat is het primair onderwijs de samenleving waard? Het onderzoek onderstreept de eerdere oproep van de PO-Raad naar een parlementair onderzoek over de financiële situatie van het primair onderwijs.
Kwalitatieve analyse
Om de toereikendheid van de bekostiging in kaart te brengen heeft SEO Economisch Onderzoek een businesscase uitgewerkt, waarin drie gemiddelde schoolbesturen in Nederland centraal staan. Op basis van een kwalitatieve analyse is gekeken naar de verhouding tussen de gestelde eisen, de kosten die gemaakt zijn en de toereikendheid van de bekostiging. Omdat dit onderzoek zich heeft beperkt tot een kwalitatieve analyse van drie schoolbesturen, is het aan te raden om een grootschaligere evaluatie op te zetten. Daarin zou meer variatie in schoolgrootte en meer massa gewenst zijn. Een vervolgonderzoek moet zich echter niet beperken tot een analyse van enkel de inkomsten en uitgaven van scholen. Schoolbesturen proberen immers hun begroting sluitend te houden, maar doen daarvoor concessies in ambities en resultaten.
Uit de analyse van SEO Economisch Onderzoek blijkt dat scholen ervaren dat de huidige bekostiging ontoereikend is voor het kunnen voldoen aan de aanvullende eisen die de school binnen komen. Hierdoor wordt bezuinigd op onder andere onderhoud, lesmateriaal, schoonmaak en investeringen in modernisering en ICT. Ook schuiven scholen met uitgaven tussen het materiele en personele budget. Dit gaat ten koste van de middelen die worden besteed aan het personeel, wat leidt tot grotere klassen dan gewenst, een hogere werkdruk bij leraren en minder investeringen in nieuwe kennis en vaardigheden. Ook de duurzame inzetbaarheid van het personeel komt zo onder druk te staan.
SEO Economisch Onderzoek doet onafhankelijk toegepast onderzoek in opdracht van overheid en bedrijfsleven. Het onderzoeksbureau is gelieerd aan de Universiteit van Amsterdam.