'Verbreding en versterking van de eerste lijn, de 'intake' van rechtzoekenden, is het vertrekpunt. Hierbij gaan de Raad voor rechtsbijstand en het Juridisch Loket nauwer samenwerken met andere relevante spelers, zoals de advocatuur en sociaal raadslieden', aldus het ministerie.
Met de voorgestelde maatregelen omarmt het kabinet het advies van de commissie-Wolfsen ‘Herijking rechtsbijstand - Naar een duurzaam stelsel voor de gesubsidieerde rechtsbijstand’. Dat blijkt uit een brief die minister Van der Steur van Veiligheid en Justitie aan de Tweede Kamer heeft gestuurd in reactie op het rapport-Wolfsen.
De centrale bevinding van de commissie-Wolfsen is dat het stelsel van gesubsidieerde rechtsbijstand het doel bereikt waarvoor het in het leven is geroepen: voor minder draagkrachtige burgers een adequate toegang tot het recht waarborgen. Maar het stelsel kan wel doelmatiger. Het kabinet heeft ook aanbevelingen over de rechtsbijstand ter harte genomen van de door de Nederlandse Orde van Advocaten (NOvA) ingestelde commissie-Barkhuysen.
Voor veel van de maatregelen waarvoor het kabinet kiest, geldt volgens Van der Steur dat voor de verdere uitwerking ook de betrokkenheid nodig is van organisaties, zoals de advocatuur, de Raad voor rechtsbijstand, het Juridisch Loket, sociaal raadslieden, mediators, deurwaarders, notarissen en verzekeraars.
Eerste lijn en toevoeging
Versterking van de eerste lijn van de gesubsidieerde rechtsbijstand houdt in dat meer wordt geïnvesteerd in het Juridisch Loket dat volgens de kabinetsplannen ook zelf meer eenvoudige zaken kan behandelen.
Voor het kunnen bieden van maatwerk bij zaken, waarbij bijvoorbeeld sprake is van multiproblematiek en meer juridische, sociale- of financiële problemen spelen, is een veel intensievere samenwerking dan tot dusver nodig met onder meer de advocatuur en sociaal raadslieden. Het door de Raad voor rechtsbijstand en het Juridisch Loket te ontwikkelen klantvolgsysteem zal bijdragen aan de daarvoor benodigde goede uitwisseling van informatie.
Rechtszoekenden bij echtscheidingszaken zullen eerst te maken krijgen met een verplicht oriëntatiegesprek in de eerste lijn, voordat ze in aanmerking kunnen komen voor gesubsidieerde rechtsbijstand. Dit past in het kabinetsbeleid om te bevorderen dat echtscheidingen zoveel mogelijk op een minnelijke manier worden opgelost.
Een rechtzoekende stroomt door naar de ‘tweede lijn’ voor een toevoeging van een advocaat of mediator als dat de beste oplossing is. Bij twijfel hierover wordt een zogeheten oriëntatietoets verricht. Bijvoorbeeld als iemand wegens multiproblematiek al meerdere toevoegingen heeft gehad is het goed om vooraf uit te zoeken of (alleen) een toevoeging wel de beste oplossing is.
Een doorverwijzing naar een andere instantie, zoals de sociaal raadslieden van een gemeente, kan ook helpen (onderliggende) problemen op te lossen. De Raad, de NOvA en het Juridisch Loket gaan periodiek bekijken voor welke categorieën aanvragen voor toevoegingen een oriëntatietoets een meerwaarde kan hebben.