14,5 miljoen euro
De kwaliteit van leven van patiënten met chronische longaandoeningen als astma, COPD en longkanker kan en moet beter. Een breed consortium onder leiding van Amsterdam UMC gaat onderzoek doen naar fundamentele verbeteringen in preventie en behandeling van longziekten. Hiervoor is 14,5 miljoen euro beschikbaar gesteld door Topsector Life Sciences & Health (Health~Holland). Vanuit het UMCG zijn de afdelingen Pathologie & Medische biologie en longziekten betrokken.
1 op de 7 heeft een longziekte
Ongeveer één op de zeven mensen heeft een longziekte. Het is wereldwijd één van de meest voorkomende doodsoorzaken (WHO) en het aantal neemt nog steeds toe. Longaandoeningen zijn vaak ingrijpend voor de patiënt en leiden tot ernstig verlies van kwaliteit van leven en arbeidsproductiviteit. De gezonde long heeft een complex afweermechanisme tegen blootstelling aan een schadelijke omgeving. Faalt de afweer, dan leidt dat tot schade aan de longen. Het opstapelen van longschade over de jaren kan leiden tot chronische aandoeningen als astma, COPD en longkanker op latere leeftijd.
Vroegere diagnose belangrijk
Er is nog onvoldoende bekend waarom de ene persoon wel en de andere geen longziekte ontwikkelt. Bij het vaststellen van chronische longziekten hebben mensen meestal al zoveel schade ontwikkeld en longfunctie verloren dat er geen herstel meer mogelijk is. De onderzoekers willen een bijdrage leveren aan een veel vroegere diagnose om de schade te beperken en de kwaliteit van leven te verbeteren.
Onderzoek naar risicofactoren
Het onderzoeksconsortium onderzoekt bij gezonde proefpersonen, personen die COVID-19 hebben doorgemaakt en patiënten met COPD welke factoren het risico op een chronische longziekte vergroten. Onderzoekers zoeken bijvoorbeeld in bloed, neusuitstrijkjes en uitgeademde lucht naar stoffen die de ontwikkeling van een longziekte kunnen voorspellen, dus voordat de ziekte zich manifesteert.
Medicijnen en andere behandelingen
Daarnaast is er aandacht voor medicijnen en andere behandelingen die het verloop van vroege longschade naar een ernstige longziekte kunnen voorkomen en die schade mogelijk herstellen. Aangesloten bedrijven gaan met innovatieve beeldanalysetechnieken en artificiële intelligentie CT-scans van de longen analyseren om signalen van vroege longschade te definiëren. Ook wordt de leefomgeving en luchtverontreiniging van deelnemers in kaart gebracht. De risicofactoren en stoffen die vroeg tijdens de schade vrijkomen zullen in het lab verder worden onderzocht.
Invloed omgeving en levensstijl
Een aantal deelnemers aan het onderzoek krijgt advies over voeding, beweging en roken. De vraag is of met zo’n advies de kans op longziekten kan worden verkleind. In het laboratorium worden innovatieve cel-modellen ontwikkeld die de complexe omgeving van de long nabootsen. In het UMCG gaan onze onderzoekers met deze modellen kijken naar de invloed van omgeving en levensstijl (zoals bijvoorbeeld luchtvervuiling, sigarettenrook, maar ook stofwisselingsfactoren afkomstig uit spier- en vetweefsel) op cel-schade.
Onderzoek COPD-patiënten
In het UMCG zullen ook honderden COPD-patiënten in verschillende stadia van ernst van hun ziekte uitvoerig worden onderzocht. De longfunctie wordt onderzocht, de longen worden bekeken met een CT-scan en wordt genetisch materiaal afgenomen om onderzoek te doen naar markers die de gevoeligheid voor het ontwikkelen van COPD kunnen voorspellen.
Cellen COPD-patiënten in lab kweken
Verder zullen cellen uit de longen van COPD-patiënten op het lab worden gekweekt in een innovatief model, luchtweg-op-een-chip genaamd, waardoor nauwkeurig gekeken kan worden wat de effecten van vroege schadesignalen, omgeving en levensstijl op het herstel van schade in het luchtwegweefsel van COPD-patiënten zijn. Ook kan deze techniek gebruikt worden om nieuwe aangrijpingspunten voor medicijnen functioneel te testen.
Over het consortium
Het consortium bestaat uit onderzoekers uit het hele land, private partijen en patiëntvertegenwoordigers die een internationaal leidende positie voor Nederland in het longonderzoek willen bevorderen. Partners en sponsors zijn Amsterdam UMC, UMC Groningen, Leids Universitair Medisch Centrum, UMC Utrecht, Universiteit Utrecht, Universiteit Maastricht, Maastricht UMC+, TNO, Aparito, Boehringer-Ingelheim, Breathomix, Clear, Fluidda, MonitAir, Ncardia, Nutricia, Ortec Logiqcare, Philips, Quantib-U, RespiQ, Roche, Smartfish, SODAQ, Thirona, TopMD, Long Alliantie Nederland (LAN) en het Longfonds. Het project is gesponsord door Novartis. Het samenwerkingsproject is medegefinancierd met PPS-toeslag die door Health~Holland, Topsector Life Sciences & Health, beschikbaar is gesteld voor het stimuleren van publiek-private samenwerkingen. Het consortium, genaamd P4O2, is onderdeel van het NPL (National Programma Longonderzoek) dat in samenwerking met andere longverenigingen, specialisten, patiënten en bedrijven door de Netherlands Respiratory Society (NRS) is opgezet. Meer informatie is beschikbaar op www.p4o2.org.