Hart- en vaatziekten, zoals beroerte of hartinfarct, worden veroorzaakt door de vernauwing en afsluiting van slagaders door plaques, als gevolg van een proces dat atherosclerose wordt genoemd. Belangrijke risicofactoren voor atherosclerose zijn een hoog cholesterolgehalte, hoge bloeddruk, diabetes en obesitas.
Ons aangeboren immuunsysteem speelt via chronische ontsteking een belangrijke rol bij de ontwikkeling van deze plaques, en eerder onderzoek heeft aangetoond dat medicijnen die ontstekingen remmen inderdaad het optreden van hart- en vaatziekten kunnen verminderen.
Inzoomen op het immuunsysteem bij atherosclerose
Macrofagen zijn belangrijke immuuncellen uit het aangeboren immuunsysteem, en het meest voorkomende type immuuncel in atherosclerotische plaques. Ze zijn afgeleid van een ander celtype - monocyten - dat in het bloed aanwezig is. Bij patiënten met hart- en vaatziekten zijn deze monocyten actiever, waardoor ze meer ontstekingsopwekkende moleculen produceren dan in gezonde personen. Hoe deze monocyten in patiënten met hart- en vaatziekten geactiveerd worden, is nog niet duidelijk.
In deze studie werd een kleine groep van 13 patiënten met coronaire hartziekte, als gevolg van ernstige coronaire atherosclerose, vergeleken met een groep van 13 patiënten zonder atherosclerose. Bij deze studiedeelnemers werd een beenmergpunctie uitgevoerd, zodat de onderzoekers de stamcellen erin konden isoleren en bestuderen. Deze stamcellen zijn de voorlopercellen van alle bloedcellen, inclusief de monocyten. De onderzoekers toonden aan dat bij patiënten met atherosclerose deze voorlopercellen anders geprogrammeerd waren, zodat zij meer geactiveerde monocyten produceerden.
Wat betekent dit voor onze kennis van het immuunsysteem en toekomstige behandelingen?
Deze studie voegt een extra dimensie toe aan de rol van het immuunsysteem bij de ontwikkeling van hart- en vaatziekten, door aan te tonen dat activering van dit systeem plaatsvindt op het niveau van voorlopercellen in het beenmerg. Niels Riksen, hoogleraar vasculaire geneeskunde aan het Radboudumc en laatste auteur van het artikel: ‘Deze bevinding zou kunnen verklaren hoe risicofactoren voor hart- en vaatziekten, zoals een hoog cholesterolgehalte of obesitas, een langdurig effect kunnen hebben op het immuunsysteem. Daarnaast is deze kennis relevant en belangrijk voor de ontwikkeling van nieuwe medicijnen die gericht zijn op het immuunsysteem voor de behandeling of preventie van hart- en vaatziekten.'