Afname
Al tijdens de ‘intelligente lockdown’ rees bij prof. dr. Irwin Reiss, hoofd van de IC Neonatologie in het Erasmus MC Sophia Kinderziekenhuis, de indruk dat er minder extreem vroeggeboren kinderen op zijn afdeling belandden. Ook in omringende landen merkten deskundigen een afname van vroeggeboorten op.
Analyse bevestigt
Dat vermoeden wordt nu bevestigd dankzij een degelijke analyse van geboortegegevens, uitgevoerd onder leiding van neonatoloog-epidemioloog dr. Jasper Been, ook verbonden aan het Sophia Kinderziekenhuis. Hij zocht contact met het RIVM, dat hem de data leverde van ruim 1,5 miljoen baby’s die tussen oktober 2010 en juli 2020 zijn geboren.
Hielprik
‘Dit zijn anonieme cijfers van de hielprik-screening. In die databank zijn ook gegevens als zwangerschapsduur verwerkt’, legt Been uit. Er waren wel twee eerdere studies, maar daarin zijn geboortecijfers van veel minder grote aantallen baby’s verwerkt. ‘In onze analyse zijn cijfers van de lange termijn meegenomen, waardoor we statistisch onderbouwde conclusies kunnen trekken.’
Stoppen handen schudden en meer handen wassen
De landelijke studie was een samenwerking van onderzoekers binnen het Moeder&Kind Centrum, onder wie prof. Eric Steegers en Lisbeth Burgos Ochoa. Opvallend is dat de afname van het aantal vroeggeboorten vooral te zien is vanaf de eerste week na 9 maart. Het kabinet maakte toen bekend dat Nederland vaak en grondig zijn handen moest gaan wassen en moest stoppen met handen schudden. Ook werd verordonneerd thuis te blijven bij lichte klachten en als er kort tevoren naar risicogebieden was gereisd.
Theorieën
Reiss: ‘We hebben er wel theorieën over. Door betere handhygiëne en het stoppen met handen schudden, worden minder bacteriën en virussen uitgewisseld, waardoor ook zwangere vrouwen minder aan ziekteverwekkers werden blootgesteld. We denken ook dat we geen extra effect van de lockdown hebben gezien omdat zwangeren sowieso al voorzichtig waren. Die hebben mogelijk al afstand gehouden tot anderen voordat de overheid dat nadrukkelijker ging adviseren.’
Jasper Been: ‘We hebben tijdens de lockdown ook in de algemene kindergeneeskunde een grote afname van het aantal zieke kinderen gezien. Er was bijvoorbeeld veel minder buikgriep en er waren minder oorontstekingen. Kinderen hadden veel minder contact met elkaar, staken elkaar dus ook minder aan met infectieziekten.’
Gezondheidsproblemen
Reiss is blij met de bevestiging dat invloeden van buitenaf een rol lijken te spelen bij vroeggeboorten. ‘De aandacht gaat altijd uit naar extreme prematuren. Maar het échte maatschappelijke probleem zit bij baby’s die na 32 of 37 weken worden geboren. Ik zie deze baby’s niet op mijn IC, want zij worden meestal geboren en behandeld in algemene ziekenhuizen. Maar ik weet dat deze baby’s in hun eerste levensjaren veel gezondheidsproblemen ervaren. Als we inzicht krijgen in oorzaken, kunnen we straks wellicht meer doen om vroeggeboorte te voorkomen.’
Effect nieuwe maatregelen
Reiss en Been zijn dan ook zeer benieuwd naar het effect van de nieuwe maatregelen die het kabinet op 13 oktober bekend heeft gemaakt. ‘Wij gaan de effecten van de nieuwe maatregelen zeker bestuderen. En we gaan de bevindingen uit deze studie nader onderzoeken.’
Internationaal consortium
Dat gebeurt weer in samenwerking met een groot internationaal consortium. ‘We kunnen namelijk ook niet helemaal uitsluiten dat deze effecten het gevolg zijn van veranderingen in de zorg na corona. In London bijvoorbeeld, zagen ze dat zwangeren minder naar het ziekenhuis kwamen voor controle. Tegelijk stierven er meer baby’s voor de geboorte, en dat heeft mogelijk met elkaar te maken. Of zoiets ook in Nederland is gebeurd, hebben we nu nog niet kunnen onderzoeken.’