De kennis van verzekerden over waar het eigen risico voor geldt is licht gestegen tussen 2009 en 2018. In 2018 geeft vijf op de zes verzekerden correct aan dat voor een bezoek aan de huisarts geen eigen risico geldt. Het eigen risico geldt wel voor een bezoek aan de spoedeisende hulp (SEH), maar dat weten twee van de vijf verzekerden niet, met mogelijk onverwachte kosten als gevolg. Ruim 9 op de 10 verzekerden zegt ongeveer of precies te weten wat de zorgtoeslag is.
Kennis over eigen risico nodig voor juiste afweging over zorggebruik
Het eigen risico is onder andere bedoeld om verzekerden een prikkel te geven om na te gaan of ze zorg nodig hebben, voordat ze er gebruik van maken. Daarvoor moeten verzekerden weten waarvoor het eigen risico wel en niet geldt. Programmaleider Judith de Jong licht toe: “Als verzekerden niet weten dat het eigen risico niet geldt, bestaat het risico dat zij onterecht vanwege de kosten afzien van noodzakelijke zorg. Dat risico bestaat bijvoorbeeld bij de huisartsenpost: slechts iets meer dan de helft weet dat hiervoor geen eigen risico geldt.” Als verzekerden niet weten dat het eigen risico wel geldt, kunnen zij voor onverwachte kosten komen te staan. Dit risico is het grootst bij de spoedeisende hulp (SEH) en psychiatrische zorg. Twee op de vijf verzekerden weten niet dat het eigen risico geldt voor de SEH. Voor psychiatrische zorg is zelfs ruim de helft daar niet van op de hoogte.
Zorgtoeslag bijdrage voor eigen risico?
Om te voorkomen dat verzekerden onterecht vanwege de kosten afzien van noodzakelijke zorg, is het van belang dat zij op de hoogte zijn van compensatieregelingen. Van de onderzochte compensatieregelingen, is de zorgtoeslag het meest bekend onder verzekerden: in 2018 zegt ruim 9 op de 10 verzekerden ongeveer of precies te weten wat dat is. De meeste verzekerden weten dat de hoogte van de zorgtoeslag afhangt van het inkomen en niet van de zorgkosten en dat het een bijdrage is voor de premie. De zorgtoeslag is ook een tegemoetkoming is voor het eigen risico. Dat blijken veel verzekerden niet te weten. Ook als zij dat wel zouden weten, is het nog niet zeker dat hiermee drempels voor gebruik van noodzakelijke zorg worden weggenomen. Daarvoor moeten verzekerden de zorgtoeslag ook daadwerkelijk reserveren voor het eigen risico.
Consumentenpanel Gezondheidszorg
Deze kennisvraag is een verdiepend onderzoek op basis van eerder verzamelde data binnen het Consumentenpanel Gezondheidszorg van het Nivel. Resultaten van vragenlijsten uit de periode 2009 tot 2018 zijn geanalyseerd en met elkaar in verband gebracht. Dit biedt inzicht in kennis van verzekerden over het eigen risico, eigen betalingen en compensatieregelingen zoals de zorgtoeslag en gemeentelijke ondersteuning. Het onderzoek werd uitgevoerd met subsidie van het ministerie van VWS.