Voor patiënten die leiden aan ziektes waarbij de aanmaak van bloedcellen is verstoord, zoals leukemie, is een stamceltransplantatie essentieel voor hun herstel. Door eerst het zieke beenmerg te vernietigen en het daarna te vervangen door gezonde hematopoiëtische stamcellen (uit beenmerg of navelstrengbloed) is het mogelijk om de bloedcelproductie te herstellen. Echter, een transplantatie vereist een levende donor, die ook nog eens een goede match met de patiënt dient te zijn. Veel patiënten die een stamceltransplantatie nodig hebben, kunnen de procedure daarom nooit ondergaan.
Een mogelijke oplossing voor dit probleem is de productie van stamcellen uit gewone cellen. Het bewerkstelligen van stamceleigenschappen in een cel is echter een complex proces. De twee onderzoeksgroepen onder leiding van Gerald de Haan (Groningen) en John E. Dick (Toronto) hebben een nieuwe manier gevonden om dit proces aan te pakken. Eerder onderzoek wees al uit dat een specifieke groep moleculen in de cel, de zogenaamde microRNA’s, een belangrijke rol spelen in het sturen van de unieke zelf-herstellende eigenschappen van hematopoiëtische stamcellen. Het artikel in Cell Stem Cell laat zien dat het mogelijk is stamceleigenschappen te bewerkstelligen door een cel meer van een specifieke microRNA (miR-125a) te laten aanmaken. De onderzoekers waren in staat dit aan te tonen in zowel cellen van muizen als van mensen. Het effect van dit microRNA op de bloedcellen is dat ze alle eigenschappen van hematopoiëtische stamcellen gaan vertonen.
De ontdekking belooft veel goeds voor therapeutische stamceltransplantaties in de toekomst. Ondanks dat er op dit moment alleen nog toepassingen zijn in het onderzoek, wordt hiermee wel de eerste stap gezet naar het ontwikkelen van nieuwe strategieën om hematopoiëtische stamcellen buiten het lichaam te groeien en te vermeerderen. Uiteindelijk kunnen deze nieuwe strategieën dan gebruikt worden in transplantaties. Daarmee zou in de toekomst het aantal benodigde donoren sterk verminderd kunnen worden.
ERIBA is het onderzoeksinstituut van het Universitair Medisch Centrum Groningen en de Rijksuniversiteit Groningen waar wetenschappers fundamenteel onderzoek doen naar verouderingsprocessen en de ziekten die daarmee gepaard gaan.