Mensen met langdurige reflux ontwikkelen vaak afwijkend weefsel in de slokdarm, door de irritatie van het maagzuur. Zo’n zogenaamde Barrett-slokdarm is een van de belangrijkste risicofactoren voor het krijgen van slokdarmkanker in de Westerse wereld. Daarom krijgen mensen met een Barrett-slokdarm regelmatig een endoscopische controle in het ziekenhuis. De vroegste stadia van slokdarmkanker zijn echter bijzonder moeilijk te zien; er is slechts een handvol medisch specialisten in Nederland die daar ervaring in hebben.
Beginnende kanker, die nog gemakkelijk te behandelen is, wordt daardoor soms gemist. Als de kanker in een gevorderd stadium is, is de vijfjaars-overlevingskans minder dan vijftig procent. Per jaar zijn er in Nederland zo’n 2500 nieuwe patiënten met slokdarmkanker. Dat aantal is stijgende doordat reflux vaak voorkomt bij mensen met overgewicht, en het aantal mensen met overgewicht neemt toe.
Spectaculair
Dr. Erik Schoon, maag-, darm- en leverarts (MDL-arts) van het Catharina Ziekenhuis en topspecialist op gebied van Barrett-slokdarm, klopte daarom vier jaar geleden aan bij de Video Coding and Architectures Research Group van de TU/e, onder leiding van hoogleraar Peter de With. Zijn groep heeft jarenlange ervaring met beeldanalysetechnieken, waarbij herkenning van objecten en mensen vaak centraal staat, bijvoorbeeld in slimme camera's. TU/e-promovendus Fons van der Sommen en Sveta Zinger, beiden van de VCA, ontwikkelden samen met Erik Schoon nieuwe technieken die de endoscopiefoto’s nauwgezet bestuderen op de eerste tekenen van kanker. Die technieken zijn inmiddels zo goed dat de herkenningsscore die van de beste Europese specialisten evenaart. “Spectaculair”, zegt Schoon over de resultaten. “Het herkennen van vroege vormen van kanker in een Barrett-slokdarm is een van de moeilijkste dingen in ons vak.”
Veel minder ingrijpend
De computeranalyse zou uiteindelijk in alle ziekenhuizen beschikbaar moeten komen, om MDL-artsen te helpen bij het herkennen van de vroegste kankerstadia. Daarmee zou het percentage op tijd herkende en behandelde kanker richting 100 procent kunnen. Dat bespaart veel patiënten een operatieve ingreep waarbij een deel van slokdarm verwijderd wordt, wat bij late ontdekking vaak onontkoombaar is. Behandeling van vroege kanker is veel minder ingrijpend voor patiënten, en bestaat meestal uit een microchirurgische ingreep van binnenuit. Dat is bovendien vele malen goedkoper. Daarnaast kunnen artsen die niet in Barrett gespecialiseerd zijn, met behulp van deze techniek afwijkingen sneller leren herkennen.
Realtime
Voordat de nieuwe techniek wordt toegepast, moet de software nog worden verbeterd, en geschikt worden gemaakt om realtime videobeeld te analyseren, en daarna volgen nog uitgebreide testen in ziekenhuizen. Het duurt waarschijnlijk nog vijf tot tien jaar voordat het breed ingevoerd kan worden. Vorige week werd bekend dat een half miljoen euro beschikbaar komt voor vervolgonderzoek, onder meer van KWF en STW.