Belang van financiële gezondheid
We praten in Nederland pas over financiële gezondheid als we in de financiële problemen zitten. Het lijkt wel of er maar twee opties zijn: met problemen ben je ongezond, zonder ben je gezond. Maar dat is een zwart-witte weergave van de werkelijkheid. Financiële gezondheid moeten we in een bredere, positievere context bekijken. Voel je je zeker over je financiën? Ben je op de toekomst voorbereid? Heb je een buffer om onverwachte schokken op te vangen?
Valt vaak nog winst te behalen
Maar ook: Wanneer zou ik kunnen stoppen met werken om een jaar te gaan reizen? Hoe kan ik mij financieel voorbereiden op het ondernemerschap? Al dit soort onderwerpen speelt een rol, en ook voor mensen zonder financiële problemen valt vaak nog winst te behalen. De uitdaging is om binnen dat spectrum voortdurend in balans te blijven. Dit onderzoek onderscheidt zich van andere onderzoeken doordat het zich richt op het brede spectrum van financiële gezondheid, en niet alleen op schulden of inkomen.
Financiële gezondheidsschaal
In dit rapport brengt Deloitte de financiële gezondheid van Nederlandse huishoudens in kaart. Hiervoor is een schaal voor financiële gezondheid ontwikkeld, met bijbehorende gezondheidsniveaus. Deze zijn samen met onze partners ontwikkeld en niet alleen bedoeld om nieuwe inzichten te bieden, maar ook om Nederlanders zelf aan te zetten tot verandering en organisaties in staat te stellen hen daar zo goed mogelijk bij te ondersteunen. Op die manier willen we bijdragen aan het verbeteren van de financiële gezondheid van alle Nederlanders. Want financiële gezondheid is voor iedereen relevant, zo laat dit onderzoek zien.
Vragen
We hebben de financiële gezondheid van Nederlandse huishoudens onderzocht door hen te vragen naar hun situatie, gedrag, houding en gevoelens als het gaat om de onderliggende domeinen Inkomen, Uitgaven, Sparen, Lenen en Planning, en de balans daartussen. Ook hun kennis van financiële zaken en hun algehele financiële houding hebben we daarbij meegenomen. Dit levert het volgende beeld op.
Financieel Gezond kan nóg gezonder
Bij financieel Gezonde mensen is ook nog genoeg ruimte voor verbetering. Dat ze nu financieel Gezond zijn, biedt geen garantie voor de toekomst. Maar liefst 31% van de financieel Gezonde mensen maakt geen financiële plannen. Één kwart heeft consumptieve schulden. Van deze groep heeft één op de tien geen idee hoe hun schulden eruitzien. Daarnaast heeft één op de tien geen buffer om zes maanden of langer rond te komen als hun belangrijkste bron van inkomsten plotseling wegvalt. Verder investeert een grote groep (ruim 40%) niet als ze voor langere tijd geld overhouden.
Houding: veel aandacht voor korte termijn
Een gezonde financiële houding houdt in dat je niet te impulsief bent en zowel naar de korte als naar de lange termijn kijkt. Veel Nederlanders – ook Nederlanders die we tot de financieel Gezonde groep rekenen – laten zich in hun houding leiden door de korte termijn. Bij de vragen over hun financiële houding toont een kwart tot 35% van de respondenten een voorkeur voor de korte termijn. Zij lenen bijvoorbeeld liever geld om meteen iets te kopen dan dat ze ervoor sparen. Houding is niet hetzelfde als gedrag, maar mensen zullen gedrag waar ze positief tegenover staan wel eerder uitvoeren. Een focus op de korte termijn bemoeilijkt financieel rondkomen en vergroot het risico op betalingsachterstanden.
Financiële emancipatieslag nodig
Mannen lijken financieel gezonder dan vrouwen. Op vier van de vijf domeinen scoren mannen hoger – alleen de subscore van vrouwen op het domein Lenen is beter. Mannen hebben een hoger inkomen en kunnen daarmee vaker goed rondkomen. Vrouwen hebben ook minder grote spaarbuffers en kunnen hun inkomen minder goed voorspellen. Daarnaast hebben vrouwen niet alleen minder kennis van en inzicht in financiële zaken, ze voelen zich er ook onzekerder over. Op al deze vlakken liggen aanknopingspunten voor de financiële emancipatieslag die nodig is om de financiële positie van vrouwen te verbeteren.
Vervolg
We willen dit onderzoek jaarlijks uitvoeren om te zien wat de staat is van de financiële gezondheid van Nederland. Hiermee willen we helpen om bewustzijn te creëren en veranderingen inzichtelijk te maken, en laten zien waar mogelijke verbeterpunten in onze maatschappij liggen. De komende jaren zal Deloitte de rol van aanjager op dit gebied oppakken. Samen op weg naar een financieel gezond Nederland!