Sparen is lastig
Volgens het instituut is het voor de consument moeilijk om vooruit te kijken en geld voor later apart te zetten. Ook verhuizen gepensioneerden niet zo makkelijk. Daarom pleit het instituut voor een verplichte pensioenopbouw voor alle werkenden, ook voor zzp’ers. Deze voorziening moet aan een aantal kwaliteitseisen voldoen zodat iedereen kan vertrouwen op een redelijke pensioenuitkering.
Consument gaat niet zelf met pensioen aan de slag
Uit diverse onderzoeken blijkt dat veel mensen niet uit zichzelf actief aan de slag gaan met hun financiële situatie na pensionering. Volgens het Nibud zijn consumenten daarom meer geholpen met automatische pensioenvoorziening dan met nog meer pogingen om hen zelf iets te laten ondernemen. Consumenten zullen altijd geneigd zijn het heden meer te waarderen dan de toekomst. Liever nu het geld uitgeven dan later en altijd denken dat het naderhand wel goed komt.
Onverantwoord
Daarom vindt het Nibud het onverantwoord om mensen zelf verantwoordelijk te maken voor hun inkomen na pensionering. Een systeem waarin werkenden automatisch – op grond van bepaalde kwaliteitseisen zoals een minimaal opbouwpercentage – pensioen opbouwen, waarborgt dat mensen die niet zelf aan de slag (kunnen) gaan met hun inkomenssituatie na pensionering, wel over voldoende pensioen beschikken. Alleen diegenen die kunnen aantonen na pensionering voldoende inkomen te hebben voor alle uitgaven, zouden van deze standaardoptie mogen afwijken.
Gepensioneerde met geldproblemen
Het Nibud verwacht dat over 15 tot 20 jaar het aantal gepensioneerden dat moeite heeft met rondkomen, zal toenemen. Op dit moment komt een derde van de gepensioneerden moeilijk rond. Van de voormalig zelfstandigen komt 44 procent moeilijk rond. Van gepensioneerde huurders en mensen die ooit zijn gescheiden heeft ongeveer de helft moeite met rondkomen. Deze groepen maken zich ook vaker zorgen over hun financiën.
Ruim een derde
Zo’n 36 procent van de gepensioneerden heeft minder dan 5.000 euro spaargeld. Hoe lager het inkomen, hoe minder spaargeld mensen hebben en hoe moeilijker zij op financieel gebied de overgang naar pensionering ervaren. Deze huishoudens houden na het betalen van de vaste lasten en huishoudelijke uitgaven weinig ruimte in hun budget over. Daarom is het extra lastig om een inkomensdaling of onverwachte uitgaven op te vangen. Het Nibud maakt zich zorgen over gepensioneerden die zorg nodig hebben. Met name de lage inkomens hebben weinig ruimte om die zorguitgaven te betalen.
De gepensioneerde verhuist niet
Het Nibud is er geen voorstander van om geld uit de pensioenpot te gebruiken voor de aankoop van een woning. Ook vindt het Nibud mensen die denken dat gepensioneerden kunnen leven van de verkoop van hun woning, te optimistisch. In de praktijk blijkt dat de meeste gepensioneerden zolang mogelijk in hun eigen huis willen blijven wonen. Sociale aspecten en gezondheidseffecten spelen daarbij een grotere rol dan financiën.
Kleiner gaan wonen
Van de huidige gepensioneerden – zowel eigenaren als huurders – wil slechts 9 procent kleiner gaan wonen. 60 procent van de gepensioneerden heeft een eigen woning. 73 procent van hen heeft nog een hypotheek. En 86 procent van hen heeft overwaarde op de woning. Twee derde van de gepensioneerden heeft geen concrete plannen iets met die overwaarde te doen. Het Nibud ziet graag dat het makkelijker wordt om na pensionering de overwaarde te verzilveren zonder te hoeven verhuizen.
Iedere vijf jaar pensioenadvies op maat
Het Nibud pleit ervoor dat iedere Nederlander elke vijf jaar inzicht krijgt in zijn inkomsten en uitgaven na pensionering. Levenslopen zijn diverser dan ooit. De huidige beroepsbevolking maakt meer veranderingen mee in de arbeidscarrière en de privésituatie dan de huidige gepensioneerden. Het past daarbij om mensen elke vijf jaar te ondersteunen bij het onder de loep nemen van de huishoudfinanciën nu en na pensionering.
Interpreatie
Op dit moment kan de consument al zelf uitzoeken hoeveel inkomen hij heeft na pensionering. Maar die cijfers goed interpreteren en daar acties op ondernemen die van invloed zijn op het huidige besteedbare inkomen vinden consumenten lastig. Met het aanbieden van financieel inzichtgesprekken, waarbij zowel de inkomstensituatie als (de veranderingen in) het uitgavenpatroon aan bod komen, kunnen mensen tijdiger hun inkomsten of uitgaven aanpassen, óf hun verwachtingen bijstellen. Het Nibud vindt dat werkgevers, pensioenfondsen en organisaties voor zelfstandigen, zoals de Kamer van Koophandel, dit zouden kunnen faciliteren.